دوستداران آب و محیط زیست- از آب مجازی چه می‌دانید؟

بسم الله الرحمن الرحیم

محمود اسماعیلی چهارشنبه 13 اسفند 1393 ساعت 12:01

2 نظر

آرامش، بزرگترین هدیه الهی است.

مردم موهای صافشان را فر می‌زنند، آنهایی که موی فرفری دارند
موی‌شان را صاف می‌کنن.

عده‌ای جلای وطن کرده و به دنبال خوشبختی راهی خارج می‌روند، و آنها که خارج هستند و نمی‌توانند بازگردند برای وطن دلشان لک زده و ترانه‌ها می‌سرایند.

مجردها می‌خواهند ازدواج کنند، متاهل‌ها می خواهند طلاق بگیرند.

عده‌ای با قرص و دارو از بارداری جلوگیری می‌کنن وعده‌ای دیگر با دارو و درمان به دنبال فرزند دار شدن هستند.

لاغرها آرزو دارند کمی چاق بشوند و چاق‌ها با مصرف قرص و دارو هر روز سعی در لاغر نمودن خود دارند و همواره حسرت لاغری را با خود یدک می‌کشند.

همه شاغلان از شغل‌شان می‌نالند و بیکارها بدنبال شغلند.

فقرا حسرت حال و روز و امکانات ثروتمندان را می‌خورند و ثروتمندان آرزوی آرامش، صفا و خون‌گرمی فقرا را دارند.

افراد مشهور از چشم مردم پنهان می‌شوند و مردم عادی آرزوی مشهورشدن دارند.

سیاه‌پوستان دوست دارند سفید پوست باشند و سفید پوستان خود را برنزه می‌کنند .

....

آگاه باشید که فرمول شادی و آرامش این‌ است:

"قدر داشته‌هایت را بدان و از آنها لذت ببر"

خوشبختی یعنی "رضایت"

مهم نیست چه داشته باشی یا چقدر، مهم اینست که از همونی که داری راضی باشی.

امام علی علیه‌السلام:

یا عالم باش یا در حال فراگیری علم، در حالت سوم مباش که هلاک می‌گردی.

شخصت‌های بزرگ و با همّت، مانند کوه‌اند که هرچه به ایشان نزدیک‌تر شوی، استواری و شُکوه آنها بیشتر بر تو آشکار می‌شود، امّا مردمان دون همّت، به سراب می‌مانند که چون اندکی نزدیکشان شوی، ناچیزی‌شان را درخواهی یافت. گوته

محمود اسماعیلی یکشنبه 28 دی 1393 ساعت 09:44

0 نظر

Auto sort in Excel- مرتب سازی (سرت) اتوماتیک (خودکار)- سرت دائمی

با سلام و احترام

چنانچه در نرم افزار اکسل اطلاعاتی دارید که مرتب تغییر می‌کند و باید خروجی آن هم همیشه بر مبنای یکی از داده ها، مرتب -Sort-باشد، فایل ضمیمه را دانلود کرده و با اندکی توجه و دقت، فایل خود را مطابق این روش تنظیم و برای همیشه استفاده کنید.

فایل اکسل مرتب سازی خودکار -sort

پروژه اکسل و پاور پوئنت پذیرفته می‌شود. 09124952282

Auto Sort سرت اتوماتیک سرت خودکار مرتب سازی خودکار مرتب سازی اتوماتیک در اکسل سرت اتوماتیک در اکسل سرت دائمی سورت دائمی

محمود اسماعیلی شنبه 8 اردیبهشت 1397 ساعت 16:27

1 نظر

انقلابی در آموزش محیط زیست

الف) آموزش:

«آموزش به فرایند انتقال معلومات، نگرش‌ها و مهارت‌ها از فرد یا گروهی به فرد یا گروه دیگر برای ایجاد تغییرات در ساختارهای شناختی، نگرشی و مهارتی آنها گفته می‌شود.»(صدری، 1383)[1]

از روزی که بشر پای بر زمین نهاد، آموختن آغاز گردید. انسان آموخت که چگونه به نیازهای خود پاسخ داده و بقاء و دوام خویش را پایدار نماید. معلم و مربی این آموزش اولیه، طبیعت بود و تجربه و نیاز؛ آن گاه که که انسان تشکیل اجتماع داد باید می‌آموخت آنچه را که لازمه‌ی زندگی اجتماعی بود. پس، نیاز به آموزش احساس شد و آموزش شکل گرفت. مهم‌ترین رکن توسعه‌ی بشرِ امروز، در کلیه‌ی ابعاد فردی و اجتماعی، آموزش است. آموزش، بهتر زندگی کردن و تعالی یافتن انسان را به دنبال دارد. آدمی برای بقای خویش و حرکت رو به رشد خود باید بداند آنچه را که نیاز اوست. اما در مسیر زندگی و آموختن و آموزش، همیشه این خود انسان نیست که تعیین می‌کند چه دانش و آگاهی را کسب کند و یا به دیگران منتقل نماید، بلکه گاهی به مقتضای زمان و مکان و شرایط خاص، باید بر علم و دانشی دست یافت و یا آن را به دیگران آموزش داد. آموزش‌های مرتبط با محیط زیست از جمله آموزش آشنائی با آب مجازی از جمله مواردی که باید به انحاء مختلف، رسمی و غیر رسمی به آحاد مردم در سراسر زمین آموزش داده شود.

«افزایش آگاهی عمومی زیست محیطی می‌تواند بر نگرش‌های زیست محیطی افراد تأثیر گذاشته و نهایتاً منجر به رفتارهای مسئولانه نسبت به محیط زیست شود.»(صالحی و قائمی،1391)[2]

از نظر ویلیام استپس: آموزش زیست محیطی فرایندی است که ایجاد یک جمعیت جهانی را هدف قرار داده است، جمعیتی که نسبت به محیط زیست و مشکلات مربوط به آن آگاه و متوجه باشند، جمعیتی که دانش، نگرش، انگیزه، تعهد و مهارت لازم را برای فعالیت فردی و گروهی در جهت حل مشکلات جاری و جلوگیری از معضلات بعدی را داشته باشد. تغییر رابطه انسان با طبیعت، همانا تغییر رابطه انسان با انسان و انسان با خود است. رشد و شکوفایی شخصیت، پرورش خلاقیت و سازندگی افراد، انتقال مهارت‌ها و تخصص‌های لازم برای احراز مشاغل، افزایش میزان آگاهی عمومی، انتقال ارزش‌ها و هنجارهای نوین علمی و جهانی از جمله اثرات مستقیم آموزش و پرورش بر توسعه تلقی می‌شوند.(صالحی و قائمی، 1391)[3]

ما اعتقاد داریم که می‌توان با افزایش آگاهی و دانش مردم نسبت به میزان آب‌بری محصولات غذائی و مصرفی، (آب مجازی)، نگرش آنها را در خصوص موارد ذیل تغییر داده یا اصلاح نمود:

الف- ارزش و منزلت آب

ب- دقت در انتخاب نوع محصولات مورد نیاز

ج- تحول در شیوه و میزان مصرف مواد غذائی و ابزار و وسائل مورد استفاده

د- صرفه‌جوئی و مصرف بهینه‌ی محصولات و کالاها

هـ - تغییر در مدت زمان استفاده از ابزار، کالاها و وسائل مورد استفاده و نحوه‌ی کاربرد آنها

ز- فرهنگ عمومی تولید و کشاورزی

ح- فرهنگ عمومی مصرف

ط- نوع و میزان صادرات و واردات محصولات و کالاها

ب) انقلابی در آموزش:

فرصت‌ها از دست رفته و پای در دایره بحران‌های زیست محیطی نهاده‌ایم و به جرأت می‌توان گفت هنوز آموزش عمومی و تأثیرگذار در ارتباط با محیط زیست در ایران آغاز نشده است. البته این به معنی نفی و نادیده گرفتن زحمات و تلاش‌های انسان‌های خدوم، عاشق طبیعت و محیط زیست و دوست‌داران ایران زمین نیست؛ چرا که سیری در میان کتب نوشته شده در این زمینه نشان‌ از همت والای انسان‌های بزرگی دارد که سال‌های عمرشان را در راه حفظ محیط زیست و آشتی‌ دادن مردم با آن سپری کرده‌اند اما آنچه که امروز در رفتار مردم، قانون‌گزاران، مدیران و مسئولین ما بروز و ظهور دارد نشان از جهل و غلفت نسبت به مسائل مرتبط با محیط زیست و مایه حیات آن یعنی آب دارد. به نظر می‌رسد باید انقلابی عظیم در آموزش محیط زیست در ایران صورت پذیرفته تا اساس تفکر و نگرش همگان را نسبت به این امر متحول و دگرگون نماید. «برحسب نحوه‌ی آموزش، دانش‌آموزان نوجوان بهتر پذیرای آموزش مسائل زیست‌محیطی بوده و در خصوص مسائل جهان کنجکاوند. این قبیل دانش‌آموزان گروهی هستند که خواهان اقدام جهت دستیابی به محیط زیست بهتر می‌باشند.»(UNESCAP,2001)^{^[4]} نقش بی‌بدیل آموزش و پرورش و کارکرد این نهاد عظیم در فرهنگ‌سازی و ایجاد نگرش‌های مختلف بر هیچ صاحب‌نظری پوشیده نیست. آموزش و پرورش مسئول تربیت و تکامل روح، روان، احساسات، عواطف و حتی جسم انسان‌هائی است که بهترین شرایط سنی را برای شکل‌گیری نگرش‌ها و رفتارها دارند. برای ادامه حیات روی این کره خاکی راهی جز زندگی متناسب با شرایط زمین وجود ندارد و آموزش و پرورش می‌تواند ضمن شناخت و شکوفائی استعداد‌های دانش آموزان، ایده‌آل‌های زندگی اجتماعی را بر مبنای واقعیت‌های زیست محیطی برایشان معرفی نماید. آموزش و پرورش اولین ارگانی است که باید با درک و باور درست از وضعیت وخیم آب و محیط زیست، نسبت به ورود مؤثر و مستمر به بحث آموزش محیط زیست و منابع زمین، اقدام نماید. گنجاندن درس‌های مرتبط با آب و محیط زیست در کتب درسی همه‌ی مقاطع تحصیلی و برگزاری دوره‌های مکرر و الزامی برای همه دانش‌آموزان و معلمان، بهترین و مؤثرترین گام برای تربیت نسلی است آشنا و همراه محیط زیست. نسلی که نه تنها به عنوان شهروند میتوانند در مصارف خویش همگام با محیط زیست و منابع زمین عمل نمایند، بلکه به عنوان مدیران فردای این مرز و بوم در تصمیمات کلان کشور وضعیت آب و محیط زیست را در نظر خواهند گرفت. از سوی دیگر آموزش‌های مرتبط با محیط زیست باید از پشتوانه‌ی قانونی و مالی مناسبی برخوردار باشد تا تحت تأثیر تغییرات مدیریتی و سلایق مختلف قرار نگرفته و مکرر و مستمر اجرا شود. آموزش‌های مقطعی، طرح‌های موقت و غیر ساختاری، کارهای بدون پشتوانه‌ی قانونی و مالی که برخاسته از آرا، سلایق و علائق فردی باشد، نمی‌تواند استمرار داشته و منجر به تغییر رفتار محسوس، متناسب و قابل اتکائی برای محیط زیست گردد. همگام با آموزش و پرورش دیگر نهاد‌های فرهنگ‌ساز همچون دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه نیز باید آستین همت بالازده و علاوه بر آموزش و اطلاع‌رسانی حساب شده، تمام تلاش خویش را برای ایجاد دغدغه نسبت به محیط زیست و آب در رهبران، قانون‌گزاران، مدیران و مسئولین، بازرگانان و صاحبان صنایع کشور به کار گیرند. از دیگر مراکزی که نقش مهمی در فرهنگ‌سازی داشته و شاید بتوان گفت اگر حساب شده و با برنامه نسبت به هر موضوعی اقدام نماید، خیلی زودتر از مراکز دیگر به اهداف و نتایج مفید دست می‌یابد، صدا و سیماست. این نهاد عظیم و تأثیرگذار که برای پخش هر مطلبی که بار تبلیغی و آموزشی دارد از نهاد‌های مرتبط با آب و محیط زیست هزینه هنگفتی را طلب می‌کند باید ابتدا در درون خویش به این باور برسد که وضعیت آب و اوضاع محیط زیست و دیگر منابع زمین در ایران دچار بحران شده و همه با هم به سمت و سوئی پیش می‌رویم که انتهایش چیزی جز فلاکت و نابودی نیست؛ آنگاه از تمام توان خویش برای فرهنگ‌سازی متناسب با شرایط زیست محیطی به صورت مستمر و مداوم همت گمارد. امروز باید هر آنکس که می‌تواند و به هر روش ممکن تلاش نماید تا در حفظ محیط زیست و بهره‌برداری مناسب از منابع آن کوشا بوده و علم و آگاهی خویش را به دیگران منتقل نماید. هر شخصی که تریبونی در اختیار داشته، قلمی در دست دارد و یا گوشی برای شنیدن می‌یابد، نباید از آموزش‌های مرتبط با حفظ محیط زیست کوتاهی نماید. هیچ موجودی یا نهادی نمی‌تواند خود را بی‌نیاز از محیط زیست سالم، آسمان پاک و آب گوارا بداند و طبیعت هم منتظر تصمیمات ما نمانده و نخواهد ماند. اگر امروز شروع نکینم فردا دیر است.

[1] - صدری، سید صدرالدین، نظام آموزش کارکنان دولت، چاپ اول، (تهران: معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، 1383) ص 14

[2] - صالحی و قائمی اصل ، صادق و زهرا ، ( ۱۳۹۱ ) ؛ « بررسی رابطه ی آموزش زیست محیطی و رفتار های حفاظت از محیط زیست » ، نشریه آموزش محیط زیست و توسعه پایدار دانشگاه پیام نور ، دوره ۱ ، شماره ۳ ، صفحه ۶۷-۷۹

[3] - صالحی و قائمی اصل ، صادق و زهرا ، ( ۱۳۹۱ ) ؛ « بررسی رابطه ی آموزش زیست محیطی و رفتار های حفاظت از محیط زیست » ، نشریه آموزش محیط زیست و توسعه پایدار دانشگاه پیام نور ، دوره ۱ ، شماره ۳ ، صفحه ۶۷-۷۹

[4] - 4- The United Nations Economic and Social Commission for Asia and the Pacific (UNESCAP), Water Resources Series No. 81, 2001.

آموزش محیط زیست نیاز به آموزش های زیست محیطی

محمود اسماعیلی یکشنبه 17 مرداد 1395 ساعت 09:37

0 نظر

35 میلیون تن غذا که دور می‌ریزم معادل چه میزان آب مجازی است؟

طبق گزارش روزنامه ایران به نقل از FAO (سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد)، ایرانیان سالانه 35 میلیون تن غذا دور می‌ریزند. بر اساس این گزارش 30 درصد ضایعات مربوط به نان، 30 تا 50 درصد مربوط به میوه‌ها و سبزیجات و 10 درصد مربوط به برنج است. 25 درصد هم به خرما اختصاص دارد. من حساب کردم آب مجازی این میزان غذای دور ریخته شده چیزی در حدود 71 میلیارد متر مکعب است؟! این در حالی است که کل آب تجدیرپذیر ایران حدود 105 میلیارد متر مکعب است.(مقاله خودم در همین وبلاگ)

روزنامه ایران- یکشنبه 23 خرداد 1395- سال بیست و دوم شماره 6235 صفحه 9 به چاپ رسیده است.- آدرس الکترونیکی گزارش: http://iran-newspaper.com/newspaper/page/6235/9/135393/0

میزان آب مجازی محصولات نام برده شده در گزارش فائو (دورریز غذا در ایران)
محصولات	درصد از کل	وزن تقریبی به تن	میزان آب مجازیLit/kg	میزان کل آب مجازی(متر مکعب)
نان	30	10500000	2900	30,450,000,000
میوه و سبزیجات	35	12250000	تقریبی و میانگین 350	4,287,500,000
برنج	10	3500000	3200	11,200,000,000
خرما	25	8750000	2900	25,375,000,000
میزان آب مجازی برای 35 میلیون تن دورریز غذا در ایران				71,312,500,000

در مصرف محصولات غذائی و دیگر کالاهای مصرفی صرفه‌جوئی کنیم.

fao 35 میلیون تن غذا آب مجازی دورریز غذا در ایران چه میزان غذا دور می ریزیم آب تجدیدپذیر

محمود اسماعیلی سه‌شنبه 12 مرداد 1395 ساعت 12:31

0 نظر

وضعیت منابع آب جهان و ایران

الف) منابع آبی جهان: آب در میان دیگر عناصر کره زمین بیشترین فراوانی را دارد. حدود 70 درصد سطح کره زمین و 70 درصد بدن انسان از آب تشکیل شده است. از کل آب موجود در زمین حدود 97 درصد شور بوده که قابل استفاده برای شرب، کشاورزی و یا صنعت نمی‌باشد. با این حساب تنها 3 درصد آب موجود روی کره زمین قابل استفاده برای نیازهای مستقیم و غیر مستقیم انسان است. از 100 درصد آب شیرین کره‌ی زمین حدود شصت و هشت و هفتم دهم (68/7) درصد آن به صورت یخچال، یخ و برف‌ دائمی بوده که این میزان نیز عملاً قابل دسترسی نیست. حدود سی و یک دهم (30/1) درصد آب زیرزمینی، حدود سه دهم (0/3) درصد روان آب و حدود نه (0/9) درصد متعلق به مابقی آب‌ها می‌باشد.


	$Description: C:\Users\esmaeili\Desktop\2.jpg$

نمودار وضعیت آب جهان[1]

منابع آب شیرین در سطح زمین به طور یک‌نواخت توزیع نشده‌اند. 60 درصد آب شیرین جهان در 9 کشور قرار دارد: کانادا، چین، کلمبیا، پرو، برزیل، روسیه، ایالات متحده آمریکا، اندونزی و هند. در مقابل حدود ۸۰ کشور با کمبود آب مواجه‌اند که برخی از آن‌ها تقریباً به هیچ منبع آب شیرینِ قابل توجهی دسترسی ندارند: کویت، بحرین، مالت، امارات متحده عربی، سنگاپور، اردن و لیبی.[2] تعداد کشورهای رو به بحران در حال افزایش است و تا کنون منابع آبی هیچ‌ کشوری بهبود نداشته است.

موارد ذیل حاصل تحقیق 700 کارشناس جهان در مدت 5 سال در بخش آب است:[3]

درسال 2025، به علت بحران آب، از هرسه انسان، یک نفر با مشکل کمبود آب مواجه خواهد شد.
آب مصرفی درکشاورزی 70 مرتبه بیشتر از آبی است که درامور خانگی از قبیل پخت و پز مصرف می‌شود .
ازعوامل مهم در تشدید کمبود آب می‌توان به فسادهای مالی موجود در بین افراد اشاره کرد.
پروژه‌های بزرگ آب از قبیل ساخت شبکه‌های آبی باعث ایجاد فساد مالی درابعاد مختلف می‌شود.
‌حدود 1 میلیارد نفر نیز به علت عوامل اقتصادی با مشکل روبرو هستند که می‌توان به ضعف مدیریّتی در ساخت زیربناهای ضروری جهت ذخیره و استفاده از آب رودخانه‌ها و سفره‌های آب زیرزمینی اشاره کرد .

ب: منابع آبی ایران: ایران در کمربند خشک زمین قرار دارد. با عنایت به اینکه آب ورودی از مرزها به ایران قابل توجه نمی‌باشد لذا تمام آب ایران از نزولات جوی تأمین می‌شود. میزان متوسط باران سالانه در جهان حدود 850 و در ایران حدود 240 میلیمتر است که در برخی استان‌ها این میزان کمتر از 50 میلیمتر گزارش شده است. 70 درصد نزولات جوی، باران و 30 درصد برف است که میزان بارش برف هر سال کمتر می‌شود. میزان نزول باران در هر بار بارش، کم شده که این امر با عنایت به وجود گرمای هوا، تبخیر را تسریع کرده و آب را از دسترس خارج می‌کند. در ایران70 درصد نزولات جوی بخار می‌شود که سه برابر آمار جهانی است.^{^[4]} میزان بارندگی در ایران از متوسط خاورمیانه نیز کمتر است. ایران سالانه حدود 400 میلیارد متر مکعب نزولات جوی دارد. آمار ارائه شده برای میزان آب تجدیدپذیر کشور از 99 تا 120 میلیارد متر مکعب اعلام شده است.[5] اگر میزان آب تجدیدپذیر کشور را 120 میلیارد متر مکعبت در نظر بگیریم با عنایت به جمعیت سال 1393 ایران که 77800000 نفر[6] بوده است، سرانه آب تجدید‌پذیر برای هر نفرحدود 1500 متر مکعب می‌شود که این آمار، از حداقل استاندارد جهانی برای هر نفر حدود 200 متر مکعب کمتر است و این یعنی تنش آبی در این سال![7]

بر اساس گزارش سال 2007 بانک جهانی کاهش منابع آب شیرین ایران 3/6 برابر بیشتر از استاندارد و شاخص‌های جهانی بوده که کشاورزی نامناسب عامل 91 درصد کاهش می‌باشد.کاهش سالانه آب شیرین بین سال‌های 1987 تا 2002 در جهان 9 درصد و در ایران پنجاه و شش و هفت دهم (56/7)درصد بوده است! این گزارش خسارت‌های زیست‌محیطی آب، فقط در بیماری و مرگ و میر را در آن زمان مبلغ 2495 میلیون دلار برآورد کرده است.[8]


	$Description: C:\Users\esmaeili\Desktop\1.png$

تغییرات بارندگی ماهانه کشور از سال آبی 48-1347 لغایت بهمن‌ماه 94-1393[9]

در رابطه با وضعیت منابع و مصارف آب در ایران نکات قابل تأملی وجود دارد: 92 درصد آب ایران به بخش کشاورزی اختصاص می‌یابد که متاسفانه بیش از 65 درصد آن تلف می شود!؟ همچنین به ازای مصرف 1000 لیتر آب، کمتر از 900 گرم محصول حاصل می‌شود که متوسط جهانی آن بیش از 3000 گرم است. در زمینه آب شرب نیز هر ایرانی حدود 200 لیتر در روز آب مصرف می‌کند که در کلان شهرهای کشور میزان مصرف به 250 الی 370 لیتر می‌رسد.[10] متوسط جهانی مصرف 150 لیتر است. اتفاق ناگواری که در بخش آب کشور رخ داده اینکه در طی 40 سال گذشته به صورت روزافزون و بی‌رویه اقدام به برداشت آب از منابع آبی زیرزمینی که طی هزاران سال در اعماق زمین ذخیره شده بود، کرده‌ایم. بررسی تغییر حجم آب آبخوان‌های کشور از سال 1343 تا 1389 نشان می‌دهد که هر سال حدود 2065 میلیون متر مکعب کاهش حجم وجود داشته و هر سال حدود 40 سانتی‌متر افت سطح آب اتفاق افتاده است.[11] نتیجه اینکه خسارت به هیچ‌وجه قابل جبران نیست.

نمودار قابل تأمل افزایش جمعیت و کاهش سرانه آب تجدیدپذیر در طی 80 سال گذشته[12]

$Description: C:\Users\esmaeili\Desktop\1.jpg$

[1] - پرفسور گلیک،‌ دایره‌المعارف آب و هوا و اقلیم، جلد دوم، اشنایدر، چاپ دانشگاه آکسفورد، 1996

[2] - ویکی پدیا/ http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%A8#cite_ref-autogenerated4_10-0- البته به نظر می‌رسد کشورهای بحرانی بیشتر باشند.

[3] - سایت خبری آب ایران/شناسه گزارش 2053

[4] - خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا) شناسه خبر: 21528-1

[5] - عیسی کلانتری/ خبرگزاری جمهوری اسلامی شناسه گزارش: 81523424- مهندس چیت چیان وزیر نیرو میزان آب تجدید پذیر را 105 میلیارد متر مکعب اعلام کرد./خبرگزاری تسنیم/شناسه گزارش:622362

[6] - خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)/شناسه گزارش:93021006947

[7] - شاخص فالکن مارک/مقدمه‌ای بر آب مجازی/احسانی، خالدی و برقی/کمیته آبیاری و زهکشی ایران/1387

[8] - صدیقه ببران، نازلی هنربخش/ بحران وضعیت آب در جهان و ایران /فصل‌نامه راهبرد/مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام/شماره 48/تابستان 1387

[9] - سایت شرکت مادر تخصصی مدیریت منابع آب کشور (www.wrm.ir/tolidat/ab-sathi.asp)

[10] - رئیس مرکز تحقیقات شرکت مهندسی آب و فاضلاب/ مصاحبه با خبرگزاری تسنیم، شناسه خبر: ۵۹۵۶۶۷

[11] - دفتر نظام‌های بهره‌برداری و حفاظت آب و آبفای کشور/ http://opb.moe.gov.ir

[12] - شاخص فالکن مارک/مقدمه‌ای بر آب مجازی/احسانی، خالدی و برقی/کمیته آبیاری و زهکشی ایران/1387

ر

وضعیت منابع آب جهان وضعیت منابع آب ایران آب تجدیدپذیر میزان آب جهان آب شیرین چقدر است میزان آب شیرین

محمود اسماعیلی دوشنبه 26 بهمن 1394 ساعت 23:47

0 نظر

خشکسالی و اثرات مخرب آن

تعاریف گوناگونی از خشک‌سالی ارائه شده است. خشک‌سالی به معنی کاهش فاحش میزان بارندگی در یک سال آبی نسبت به سال آبی گذشته که در بدترین حالت، این کاهش چند سال استمرار داشته باشد. عمده‌ترین اثرات خشک‌سالی معمولا در سه بخش اقتصادی، اجتماعی و محیط زیست ارزیابی می‌شود که کاملاً به هم وابسته هستند:

الف) اثرات اقتصادی خشک‌سالی:

کاهش کشاورزی و دامپروری که پیامد آن ورشکستگی کشاورزان و دامدارن،‌ تعطیل‌شدن کارگاه‌ها و کارخانه‌جاتی که مواد اولیه آنها از این بخش‌ها تأمین می‌شود، در نتیجه بیکاری بخش عظیمی از مردم و افزایش مهاجرت از روستاها به شهر یا مناطق دیگر که خود عامل مشکلات اجتماعی فراوانی از جمله بزه‌کاری، سرقت، مشاغل کاذب، مشکلات فرهنگی، افزایش غیر متعارف قیمت زمین و مسکن در مناطق مهاجرپذیر، گران‌شدن ارزاق و کالاهای عمومی، وابستگی غذائی به بیگانه و...است.
کاهش درآمد دولت به دلیل کاهش مالیات و واردات کالا از خارج.
تحمیل هزینه‌های دارو و درمان به خانواده‌‌ها و دولت به دلیل افزایش بیماری‌ها.
خسارت به زیرساخت‌های مختلف از جمله حمل و نقل و اماکن باستانی و فرهنگی.
علاوه بر کاهش تولید محصولات کشاورزی و دامی، کیفیت این محصولات نیز کاهش می‌یابد. که خود عامل افزایش بیماری‌های مختلف و بالارفتن هزینه‌های مردم و دولت است.
هجوم حیوانات وحشی و حشرات به باغات و مزارع کشاورزی باقی‌مانده که باعث از بین‌رفتن آنها یا کاهش محصول و کیفیت و در نتیجه خسارت می‌گردد.
افزایش هزینه‌ی تأمین آب برای کشاورزی و دامپروری که باعث گرانی محصولات شده و در نتیجه ایجاد فقر می‌نماید.
خسارت به دولت و خانواده‌ها به دلیل گرانی و مریضی حاصل از کم شدن گوشت و فرآوردهای لبنی که علت آن مرگ و میر دام، طیور و ماهی‌ها می‌باشد.
خسارت به صنعت توریسم و حمل و نقل.
اجبار به استفاده از منابع آب زیرزمینی که علاوه بر هزینه‌های زیادِ استحصال، باعث فرونشست زمین و از بین رفتن جاده‌ها، شبکه‌های آب، برق، نفت و گاز و حتی خانه‌های مردم می‌شود.
تحمیل هزینه‌های بسیار به کشور به دلیل ساخت، توسعه و تجهیز سدها، شبکه‌ها و تصفیه‌خانه‌های تأمین آب.
ایجاد خسارت به دلیل از بین رفتن قابلیت کشتی‌رانی و یا قایق‌رانی در دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و تالاب‌ها.

ب) اثرات زیست محیطی خشک‌سالی:

افت شدید منابع آب زیرزمینی که با عنایت به پیامد‌های آن خود یک فاجعه بزرگ است.
خشک شدن دریاچه‌ها، تالاب‌ها، رودخانه‌ها که باعث از بین رفتن چشم‌اندازهای زیبا، از بین رفتن زیستگاه ماهیان و بسیاری از پرندگان بومی و مهاجر می‌گردد.
نابودی جنگل‌ها، مراتع و درختچه‌های بیابانی که چشم‌اندازهای زیبا، ریه زمین و عامل تثبیت شن و خاک است.
فرسایش خاک، کاهش مواد مغذی زمین، شوره‌زار و بیابانی شدن اراضی کشاورزی.
انقراض نسل حیوانات و گیاهان مختلف.
افزایش بیماری‌های حیوانات اهلی و وحشی و انتقال آن به انسان از طریق تغذیه.
افزایش آتش‌سوزی در مراتع و جنگل‌ها.
افزایش گرد و غبار که حاصل کاهش جوامع گیاهی، جنگل‌ها و خشک شدن دریاچه‌ها و تالاب‌هاست.

ج) اثرات اجتماعی خشک‌سالی:

افزایش اغلب بیماری‌های روده‌ای، پوستی، سرطان و تقریباً تمامی بیماری‌های شناخته شده توسط بشر، به دلیل ارتباط سلامتی با تغذیه و آب سالم (به عنوان مثال مرگ موشی که شهرداری‌ها در جوی‌ها، طعمه‌گذاری می‌کند و یا عناصری که در تولید مواد شوینده استفاده می‌شود به دلیل عدم وجود آب سالم و استفاده از پساب تصفیه نشده در کشاورزی، به درون سبزی‌ها و دیگر محصولات کشاورزی نفوذ کرده و خوراک انسان‌ها و حیواناتی که در چرخه غذای انسان هستند، می‌شود.)
تنش روحی و روانی افراد جامعه، افزایش اضطراب، استرس، درگیری‌های محلی و خانوادگی به دلیل پائین آمدن آستانه تحمل افراد که خود ناشی از بیکاری، فقر، کمبود مواد غذائی مغذی و غیره است.
افزایش مهاجرت‌های ناخواسته که خود بار روانی شدیدی به افراد وارد نموده و عامل حاشیه‌نشینی در شهرهای بزرگ می‌شود. به دلیل فقر مادی، روانی، فرهنگی و اختلاف طبقاتی این افراد، باندهای قاچاق مواد مخدر و سرقت ایجاد شده، اعتیاد، درگیری خیابانی، تکدی‌گری افزایش یافته، مشاغل کاذب غیر مولّد و بسیاری از معضلات دیگر پدید می‌آید.
کاهش اماکن زیبای تفریحی و چشم اندازهای سبز که عامل آرامش روانی است.
درگیری و جنگ بین حقابه‌داران بین‌المللی از رودخانه‌های مرزی و آب‌های مشترک.
درگیری‌های سیاسی و مدیریّتی بین استان‌ها، شهرستان‌ها، مناطق و روستاها (اعتراض شدید نمایندگان چهارمحال و بختیاری و خوزستان به انتقال آب از این استان‌ها و شکستن لوله انتقال آب از اصفهان به یزد توسط کشاورزان اصفهان در سال 1393)
درگیری بین کشاورزان یک منطقه به دلیل حفر چاه‌های غیر مجاز در حریم چاه‌های همدیگر یا اضافه برداشت که خود عامل گسست پیوندهای اجتماعی و قومی است. این گونه درگیری‌ها گاهی بین اعضای یک خانواده نیز صورت می‌پذیرد.
اثر نامطلوب بر روی فرهنگ و حتی اعتقادات مذهبی و تحت تأثیر قراردادن ارزش‌های اجتماعی و امنیت ملی.

[1] - بخشی از عناوین این بخش برداشت از مقاله "بررسی اثرات اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی خشکسالی"/مجتبی نساجی زواره

ر

خشکسالی چیست اثرات خشکسالی کم آبی بی آبی اثرات بی آبی

محمود اسماعیلی دوشنبه 26 بهمن 1394 ساعت 23:46

0 نظر

چالش جمعیّت ایران و آب

تا پایان سال 93 جمعیّت ایران 77800000 نفر بود.[1]

بعد از سالیان متمادی که برای کاهش جمعیّت، برنامه‌ریزی شد و هزینه‌های هنگفتی صرف گردید، اینک طرح‌هائی برای افزایش جمعیّت در دست اجرا است. هیچ ایرانی با غیرت و عزت‌مندی راضی به از بین رفتن اقتدار کشور به دلیل کاهش جمعیّت یا وجود جمعیّت پیر و ناتوان نیست. چرا که تعداد نفوس یک کشور از شاخص‌های اقتدار و عزت آن کشور محسوب می‌گردد. ما آرزومندیم ایران همیشه سرافراز، سربلند، مقتدر، مستقل و خودکفا بوده و مردمانش در کمال صحت و سلامت، بدون دغدغه و استرس زندگی کنند. اما افزایش جمعیّت مساوی است با افزایش نیاز به آب، غذا و و منابع دیگر و همچنین محیطی برای زندگی سالم. طبق آمار ثبت شده و مستند، نه تنها در طول 45 سال گذشته بر میزان بارندگی در کشور افزوده نشده بلکه با تغییر الگوی بارندگی عملاً میزان آب استحصال شده از بارش‌ها، کمتر شده است. همچنین رتبه ایران در بیشتر شاخص‌های زیست محیطی روند نزولی داشته است. واقعیت این است که افزایش جهشی جمعیّت ایران که تا کنون با مشکل اساسی و همه‌گیر مرتبط با آب و غذا مواجه نشده به دلیل آبی بود که طی هزاران سال در دل زمین ذخیره شده بود که آن‌هم به پایان رسیده است. پس در خوشبینانه‌ترین حالت می‌توان گفت اگر وضعیت بهره‌وری آب کشاورزی بهبود یافته و در دیگر بخش‌های مرتبط با آب و محیط زیست به استانداردهای لازم برسیم آنگاه می‌توان با خیالی آسوده‌تر به بحث افزایش کمّی جمعیّت اندیشید. خلاصه اینکه اوضاع نابسامان آب ایران کفاف جمعیّت فعلی را هم نمی‌دهد. (همانگونه که در بخش منابع آب ذکر شد اگر سرانه آب برای هر نفر کمتر از 1700 مترمکعب باشد یعنی بحران و امروز سرانه هر ایرانی حدود 1500 متر مکعب است.) به طور قطع و یقین باید تصمیم‌گیران، برنامه‌ریزان و مجریان طرح افزایش جمعیّت، این موارد را در صدر نگاه و توجه خویش در برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری قرار دهند.

معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا: «....می‌توان از محل افزایش بهره‌وری و صرفه‌جوئی، آب مورد نیاز جمعیّت هدف تا 100 میلیون نفر در سال‌های آینده را تأمین کرد.[2]» با عنایت به آشنائی کامل ایشان با میزان مصرف و نیاز آبی هر شخص، امید است که اظهار نظر ایشان "سیاسی" نبوده و قید ایشان که "افزایش بهره‌وری و صرفه‌جوئی" است، اجرائی باشد نه فقط یک آرزو و شرط. از سوی دیگر محاسبات دقیق برای میزان آب حاصله از محل افزایش بهره‌وری و صرفه‌جوئی نیز صورت پذیرفته و تعداد جمعیّتی که سالهاست از نعمت آب محروم هستند نیز در نظر گرفته شده باشند! ما هم اکنون روستاهائی داریم که در طی ده سال گذشته متروکه شده و یا هم وطنانی که قنات‌ها و چشمه‎هایشان خشک شده، آب چاه‌هایشان یا خشک یا شور و یا تلخ گردیده، اراضی کشاورزیشان به بیابان تبدیل شده و برای آب شرب، چشم به جاده دوخته‌اند تا تانکر آب از راه برسد... ما هم اکنون شاهد افزایش بیماری‌های مستقیم و غیر مستقیم ناشی از کمبود آب سالم هستیم. امید است در زمینه جمعیت تدابیری هوشمندانه، آینده نگر، جامع و کامل با توجه به جمیع جهات که مورد تأئید کارشناسان تمامی بخش‌ها، به خصوص بخش‌های تخصصی و مستقل دانشگاهی باشد، اندیشیده شده و امنیت ملی کشور که البته یکی از مؤلفه‌‌های آن کمیت و کیفیت جمعیّت است و امنیّت غذائی که در سایه آب است و امنیت روانی و آسایش، که در سایه محیط زیست سالم و با نشاط است، توأم در نظر گرفته شده و حاصل گردد.

اگر شالوده اجتماعی طوری باشد که استعداد و قدرت استفاده از چنین نیرویی را داشته باشد و در آن صورت ازدیاد نفوس نه‌تنها مشکلی برای جامعه به وجود نمی‌آورد بلکه خود عامل جدید در تسریع رشد و توسعه می‌‌شود. ولی اگر تشکیلات اقتصادی و اجتماعی و سیاسی بر شالوده‌های نامناسب و پوسیده قرار گرفته باشد، این منبع نه‌تنها به شکل انسان گرسنه‌ای تجلی می‌کند، بلکه مشکلات اجتماعی را چندین برابر می‌‌کند.^{^[3]}

بانک مرکزی در گزارشی با تحلیل وضعیت بحران آب در کشور و الزامات مدیریّت آن نسبت به ورود کشور به شرایط تنش آبی شدید هشدار داد «... روند رو به رشد جمعیّت و مصرف مواد غذایی و به‌رغم فشار گسترده به منابع آب های زیرزمینی کشور.... افت بارندگی در مقایسه با روند بلند مدت کشور .... وضعیت بارندگی در کشور در ۵ دهه گذشته نشان می‌دهد روند بلندمدت بارندگی نزولی بوده است.....حجم جریان های سطحی آب در تمام حوضه‌های آبریز کشور در مقایسه با بلند مدت کاهشی بوده است.....برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی باعث افزایش سفره‌های آب شور و شور شدن منابع آب شیرین در نقاط مختلف کشور شده است.... از مجموع ۶۰۹ دشت کشور در حال حاضر حدود ۲۲۸ دشت جزء دشت‌های ممنوعه با وضعیت عادی و ۶۶ دشت در شرایط ممنوعه با وضعیت بحرانی قرار دارند.^{^[4]}»
معاون توسعه روستایی و مناطق محروم معاون اول رئیس‌جمهور از خالی‌شدن ۳۴ هزار روستای کشور از سکنه خبر داده- اما مهم‌تر از این اعداد و ارقام، دلایل متروکه‌شدن روستاها بود که کم‌آبی و بی‌آبی، توقف کشاورزی، بیکاری روستاییان....^{^[5]}
هوشنگ ناظری فرماندار زابل: «خشک‌سالی هامون ۳۰۰ روستای سیستان را متروکه کرد. نیمه‌دوم سال گذشته هفت‌هزار خانوار سیستانی از این منطقه مهاجرت کرده‌اند.... بعد از خشک‌سالی، بسیاری از مردم از اینجا رفته و به ‌خصوص به شهرهای زاهدان، مشهد، استان گلستان و دیگر ‌استان‌ها مهاجرت کرده‌اند.[6]»
وزیر نیرو: «ایران هم‌ اکنون در مرحله تنش و بحران آب قرار دارد و به مدیریّت هوشمند و به‌ هم پیوسته آب نیازمندیم.[7] »

[1] - خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)/شناسه گزارش: 93021006947

[2] - خبرگزاری کانون دانش آموزی (پانا)/شناسه گزارش: 281695

[3] - مجیدآذر مساواتی/ مبانی جامعه‌شناسی/ تبریز/ بی‌تا، احرار/ص342 و 343

[4] - خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا)/شناسه گزارش:81532851

[5] - روزنامه شهرآرا/ مشهد/شناسه خبر: 1393,12,10,5,07

[6] - سایت شهروندان/شناسه گزارش: 67526/اردیبهشت 1393

[7] - سایت پول نیوز/شناسه گزارش: 110426

ر

جمعیت و آب آب مجازی و جمعیت چالش جمعیت ایران دلیل افزایش جمعیت دلیل کاهش جمیعت تنش آبی بحران آب

محمود اسماعیلی دوشنبه 26 بهمن 1394 ساعت 23:44

0 نظر

آشنائی با مفهوم آب مجازی و تجارت آب مجازی و جایگاه ایران

آشنائی با مفهوم آب مجازی:

اصطلاح آب مجازی اولین بار در دهه 90 میلادی توسط "تونی آلن" ارائه گردید:

«مجموع آب مصرف شده برای تولید مقدار معینی از محصول اعم از کالا، فرآورده‌های کشاورزی یا حتی خدمات را آب مجازی می‌نامند.».(احسانی و همکاران، 1387)^{^[1]} در سال 2003 "آرجن هوکسترا" تعریف کامل‌تری از آب مجازی ارائه کرد: «آب مجازی، جمع کل آب مورد نیاز برای تولید مقدار معینی از محصول با توجه به شرایط اقلیمی، مکانی، زمان تولید و راندمان می‌باشد.»(احسانی و همکاران، 1387)^{^[2]}

آب این منبع حیاتی زمین به دو گونه مورد استفاده قرار می‌گیرد: اول آبی است که به صورت مستقیم یعنی عین آب، برای مصارفِ کشاورزی، دامپروری، صنعت، شرب، پخت و پز، استحمام، شست و شوی وسائل زندگی همچون اتومبیل، فرش و لباس مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. دوم استفاده از آب به صورت غیر مستقیم. هنگام خروج از منزل هنگامی که لباس خویش را جلو آینه مرتب می‌کنید، اندکی تأمل نمائید، مواد اولیه‌ی ساخت پارچه‌ی لباس‌های شما چیست؟ چه مراحلی را طی کرده تا هم اکنون تن پوش شما شده است؟ نقش و سهم آب در تولید این لباس چقدر است؟... مجموع میزان آبی که در تمام مراحل تهیه‌ی مواد اولیه (مثلا پنبه، پشم یا الیافت مصنوعی) تولید پارچه، دوخت لباس، بسته‌بندی و حمل و نقل آن مصرف شده عدد بزرگی است که هم اکنون در منظر شما قرار ندارد؛ این آب مشهور به آب مجازی است. (برای یک پیراهن نخی به وزن تقریبی 500 گرم، بیش از 4000 لیتر آب مصرف می‌شود!). بنابراین در تولید یا ساخت هر محصولی که هم اینک شما می‌بینید آب به کار گرفته می‌شود چه این محصول برآمده از دل خاک باشد و چه ابزار یا قطعه‌ای صنعتی یا الکترونیکی. سرانه مصرف آب مستقیم و مجازی بسته به اقلیم کشورها و مناطق، فرهنگ مردم، عادت‌ها، ذائقه‌ی غذائی و عوامل متعدد دیگر، متفاوت و متغیر است. سرانه آب مستقیم، روزانه بین 150 تا 300 لیتر بوده و سرانه‌ی مصرف آب مجازی روزانه بین 3000 الی 5000 لیتر برای هر نفر می‌باشد!.

لزوم آشنائی همگانی (رهبران، نمایندگان مجلس، وزراء، وکلاء، روحانیون، اساتید دانشگاه، دانشجویان و دانش‌آموزان، مدیران، کارمندان، کشاورزان، صاحبان صنایع و تولید، بازرگانان و تمامی قشرها و آحاد ملت) با آب مجازی:

به نظر شما چند طرح کشاورزی توسط مسئولین امر و یا چند مزرعه، شالیزار و جالیز توسط کشاورزان بر پایه آب‌بری محصول (آب مجازی) طراحی، اجرا و یا کشت شده است؟ کدام الگوی کشت با عنایت به آب‌بری محصول و نیاز واقعی کشور و محاسبه سود و زیان واقعی محصول با در نظر گرفتن آب مجازی، معرفی شده است؟ اگر الگوئی وجود داشته چند منطقه‌ی کشور از الگوی کشت معرفی شده توسط کارشناسان بخش کشاورزی برخوردار بوده و یا این الگو را رعایت می‌کنند؟ چند مجوز صادرات و واردات با نگاهی به آب مجازی صادر شده و یا چند بارِ تجاری با این نگاه واردکشور شده یا صادر شده است؟ چند کارخانه و کارگاه تولیدی یا طرح صنعتی با بررسی آب مجازیِ محصولات و تولیداتش، طراحی، جانمائی و اجرا شده است؟ چند خط تولید در این کشور با هماهنگی کامل و اشراف بر آب مجازی در حال فعالیت است؟

صادرات، واردات و تولید بی حساب و بدون برنامه‌ی محصولات کشاورزی و دیگر کالاهای مصرفی، به شدت بر منابع آبی تأثیر منفی گذاشته و منابع آبی با سرعت در حال خالی شدن است. منابع زمین و آب در حال نابودی است. رفتار مصرفی اغلب مردم جهان، مناسب با شرایط و وضعیت منابع زمین نیست و این رفتار در ایران بسیار حادّتر است، چرا که مردم ایران مردمی مصرف‌گرا و به شدت اسراف‌کننده بوده و در زمینه مصرف بی‌رویه و اسراف، صاحب و حائز رتبه‌های برتر جهانی! در مواد مختلف هستند. در زمینهی مدیریت بخش آب هم هیچ کارنامهی قابل قبولی برای قانونگزاران و مجریان کشور وجود ندارد.^{^[3]} دلائل گوناگی برای این رفتار عجیب و غریب ما ایرانی‌ها بیان می‌شود که عدم آگاهی و درک حقیقت یکی از این عوامل است. امید می‌رود با افزایش سطح آگاهی و دانش و اشراف همگان بر اوضاع بسیار وخیم آب و آینده پر مخاطره‌ی پیش رو، ناشی از کم آبی و نابودی محیط زیست با زباله، ابتدا نگرش‌ها و دیدگاه‌های ما نسبت به فراوانی، بی‌ارزشی و شخصی بودن آب تغییر یافته، آنگاه این تغییر نگرش به تغییر شیوه مدیریت کشور و رفتار مصرفی در زندگی شخصی منجر شود. نگارنده معتقد است یکی از بهترین جنبه‌هایی از آموزش که می‌تواند به برای نیل به این هدف کارساز باشد، آموزش آشنائی با آب مجازی است. عدد و رقمی که حقیر از میزان آشنائی اقشار مختلف مردم با آب مجازی در سال 1394 به دست آورده‌ام، کمتر از 4 درصد بوده است. این عدد حاصل بحث و گفتگو‌ها با اقشار مختلف از جمله اساتید دانشگاه، روحانیون، دانشجویان، کارمندان و کارگران بوده است. لذا ضروری است، آحاد مردم این سرزمین با آب مجازی آشنا شوند. اگر طرح آشنائی با آب مجازی به درازمدت و کوتاه مدت تقسیم شود باید برای نجات آب با قید فوریت مدیران متولی امر کشاورزی کشور (حدود 90 درصد کل آب کشور در کشاورزی مصرف میشود) و مدیران حاکم بر بخش واردات و صادرات کشور البته با هماهنگی مدیران دیگر ارگان‌های دخیل در این امور، در اولویت آموزش قرار گیرند.

همان‌طور که در بخش آشنائی با مفهوم آب مجازی ذکر شد، تولید هر محصول و ساخت هر وسیله و ابزار متضمن مصرف آب فراوانی است. فی‌المثل برای تولید گوشت گاو یا گوسفند علوفه، کنجاله، کاه و جو، نوشیدن و شست و شو و در مراحل کشتار، بسته‌بندی و حمل و نقل آب مورد نیاز است. به اعداد و ارقام ذیل توجه فرمائید:

برای تولید یک کیلو گوشت گاو حدود 15500 لیتر، یک کیلو گوشت گوسفند حدود 6000 لیتر و یک کیلو گوشت مرغ حدود 4000 لیتر، یک کیلو شیر حدود 1000 لیتر، یک کیلو پنیر حدود 5000 لیتر آب مصرف می‌شود. برای تولید یک کیلو برنج حدود 4000 لیتر، یک کیلو گندم حدود 2900 لیتر، یک کیلو هندوانه حدود 300 لیتر، یک کیلو سیب‌ زمینی حدود 250 لیتر، یک کیلو سیب درختی حدود 700 و یک کیلو پرتقال حدود 500 لیتر آب لازم است. یک اتومبیل با وزن یک تن حدود 400 هزار لیتر، یک پیراهن نخی مردانه حدود 4000 لیتر، یک کیلو پلاستیک حدود 200 لیتر، یک ریزتراشته دو گرمی الکترونیکی حدود 32 لیتر و یک برگ کاغذ A4 حدود 10 لیتر آب لازم دارد. برای دیگر محصولات اطراف شما به همین منوال آب مصرف می‌شود. طبیعتاً مصرف آب برای پرورش دام و تولید گوشت به اقلیم منطقه‌‌، وضعیت پرورشگاه، محل تأمین علوفه، وضعیت آب و هوائی منطقه و ده‌ها عوامل دیگر بستگی دارد. البته این موضوع برای تمامی تولیدات (مثلاً تولید پارچه یا کاغذ) نیز مصداق دارد. در بین محصولات کشاورزی، برنج و گندم و در میان گوشت‌ها، گوشت گاو بالاترین مصرف آب را دارد. بر اساس تعریف دومِ آب مجازی، شرایط اقلیمی، مکان و زمان تولید، مدیریت و برنامه‌ریزی، فرهنگ، عادات و ذائقه‌ی مصرفی مردم، در میزان آب مجازی مؤثر می‌باشد و قطعاً مقدار آن در مورد یک محصول در مناطق مختلف متفاوت خواهد بود. برای محاسبه مقدار آب مجازی محصولات (کشاورزی، صنعتی و غیره)، لازم است کلیه منابع آبی که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم (اعم از باران، آب سطحی یا آب زیرزمینی) در تولید محصول مؤثر بوده‌اند را در محاسبات منظور کرد. در ایران متوسط مصرف روزانه آب مستقیم و مجازی چیزی حدود 4450 لیتر و میزان متوسط جهانی آن 3400 لیتر می‌باشد.(احسانی و همکاران، 1387)^{^[4]}

^{^{بعضی اعداد و ارقام جدول با اعداد اعلام شده در بالا تفاوت دارد مثلا در مورد گندم. در جدول ذیر عدد استاندارد جهانی آمده است اما اعداد بالا با توجه به وضعیت ایران درج گردیده است. مثلا در اقلیم ایران، گندم به ازای هر کیلو به حدود 2900 لیتر لیتر آب نیاز دارد اما استاندارد جهانی 1300 لیتر است. البته این هم به دلیل گرمای زمین رو به افزایش است مگر در مناطقی که برنامه‌هایی برای بهره‌وری بهتر از در دست اجرا باشد.}}

جدول میزان آب مورد نیاز برای تولید یک محصول یا فرآورده[4]

$Description: C:\Users\mahmod81\Desktop\11.jpg$


	$Description: C:\Users\mahmod81\Desktop\11.png$

تجارت آب مجازی و جایگاه ایران:

کمبود آب در ایران یکی از عوامل اصلی محدود کننده توسعهی پایدار است. دو مجموعه مشکل عمده که جایگاه، اهمیت و ارزش آب را در ایران بالا برده و توجه به آب مجازی را فوری، ضروری و واجب می‌نماید، اول عوامل طبیعی مانند قرار گرفتن ایران در کمربند خشک زمین، کاهش نزولات جوی، ریزش ناهمگون و الگوی نامناسب بارندگی و تبخیر زیاد است، دوم روش‌های نامناسب استحصال، انتقال، بهره‌برداری، بحران مدیریّت آب، رفتارهای نامناسب مصرفی و اسراف است. مشکل اول لاینحل است، اما معضل دوم را می‌توان با به کارگیری مدیریّت به هم پیوسته، تخصصی، جامع‌نگر، عاری از سیاست‌زدگی و منفعت‌گرائی فردی و گروهی، هماهنگ با تمامی بخش‌ها و شناخت نیازها، منابع و چالش‌ها و توجه به صادرات و واردات، برنامهریزی حساب شده و مستمر برای آگاهی بخشی و آموزش مرتفع نمود. با وجود بحران آب در کشور و نابودی بخش عظیمی از خاک حاصلخیر کشور هنوز عده‌ای اعتقاد به توان ایران در خودکفائی کامل در همه زمینه‌ها به خصوص تولید محصولات کشاورزی و دامی، مرتبط با سبد غذائی مردم را داشته و گروهی دیگر تمام تلاش و کوشش خود را صرف افزایش تولید برای صادرات می‌نمایند.

در هیچ دوره‌ای از تاریخِ زندگی اجتماعی بشر، جامعه‌ای‌ خودکفا وجود نداشته و اکنون نیز خودکفائی در همه نیازها و مصارف یک جامعه و کشور، محال است. ایران هم از این قاعده مستثنی نیست. نگارنده معتقد است اگر مصارف آب در تمامی بخش‌های مصرفی ایران به حد استاندارد رسیده و بهره‌وری کشاورزی نیز مطلوب گردد باز هم منابع آبی ایران، مازاد بر مصارف و نیازهای داخلی نخواهد بود. یکی از راه‌کارهائی که به منظور مقابله با مشکلات و بحران‌های آبی وجود داشته و قابل توجه و بسیار مؤثر است، تجارت آب مجازی است. واردات و صادرات کالا و محصولات، اعم از کشاورزی، صنعتی، معدنی و غیره، جریان عظیم و بین‌المللی آب مجازی پدید می‌آورد که تأثیر شگرفی بر منابع آب داخلی و خاک کشورها می‌گذارد. مبادلات محصولات کشاورزی جزء اصلی و مهم تجارت آب مجازی است. با واردات حساب‌شده و هوشمندانه آب مجازی می‌توان منابع آب کشور را برای تولید کالاهایی با ارزشِ افزوده‌ی بالاتر و یا با درجه‌ی اهمیت بیشتر مورد بهره‌برداری قرار داد. امروز در ایران، باید برای نجات زندگی بر روی "آب مجازی" برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری کنیم. کشورهای زیادی محکوم به پذیرش و تبعیت از تجارت آب مجازی هستند، از جمله کشورهای منطقه خاورمیانه که بیشترین چالش‌ آب را دارند. علی رغم افزایش جهشی جمعیت در سالهای اخیر، اما وابستگی ایران در محصولات غذائی به خارج تاکنون کمتر احساس شده است و این امر به دلیل وجود منابع آبی زیرزمینی بوده که از هزاران سال قبل در سفرهها و مخازن زیرزمینی ذخیره شده بود و امروز تقریباً به پایان رسیده است. با برداشتهای بیرویه و غیر اصولی، خشکسالیهای مکرر، تبخیر فراوان و تغییر نوع بارش از برف به باران، هیچ امیدی به پر شدن این مخازن نیست و در بعضی از نقاط کشور به دلیل فرونشست زمین، این مخازن از بین رفته است.

در ایران آب مجازی مغفول مانده و آن‌گونه که شایسته و بایستهی آن است، مورد توجه سیاست‌گذاران بخش‌های مختلف به خصوص ارگان‌های دخیل در امر تولید، صادرات و واردات قرار نگرفته است. هم اکنون هیچ ارگان، نهاد، سازمان و یا وزارت‌خانه‌ای اتاق فکری مناسب و جامع‌نگر با رهیافت آب مجازی نداشته وکاری درخور توجه انجام نداده است. البته کار و برنامه‌ریزی در این مورد فرابخشی است چرا که مستلزم درک و فهم عمیق از تأثیرات این مبادلات بر تمامی ارکان اقتصادی، سیاسی، ‌اجتماعی، امنیّتی و فرهنگی کشور است. تحقیق، مطالعه، برنامه‌ریزی، تصمیم‌گیری، ارائه راه حل و هر اقدام دیگری در ارتباط با مبادلات تجاری با رهیافت آب مجازی از اختیارات و توانِ تخصصی و علمی یک ارگان یا وزارت‌خانه یا حتی دولت، خارج است. اینجا پای امنیّت غذائی و به تبع آن امنیّت ملّی، استقلال، عزت، اقتدار، خودکفائی، شغل، درآمد و در یک کلام جریان زندگی پایدار توأم با آرامش و سلامتی ملت و توسعه پایدار کشور در میان است. اما باید آگاه باشیم که نمی‌توانیم از تبادل آب مجازی به دلیل ترس از وابستگی به بیگانه و یا از بین رفتن مشاغل در داخل کشور، چشم‌پوشی کنیم و از سوی دیگر نباید امنیّت غذائی کشور را وابسته به واردات مواد غذائی و یا کالا از کشور‌‌های دیگر نمائیم و این مهم، مستلزم اندیشه و خردجمعی و با در نظر گرفتن منافع ملّی است. امنیّت غذائی یک کشور جزء دغدغه‌های همیشگی حاکمان آن سرزمین بوده و هست و از سوی دیگر، کشورهای سلطه‌گر همواره به دنبال یافتن راهی برای بسط سلطه خویش بر کشور‌های ضعیف هستند. "سلطه غذائی" هم یکی از ابزارهای کشورهای سلطه‌گر است. به جرأت می‌توان گفت آب یکی از ارکان امنیّت ملی کشور است؛ چرا که امنیّت غذایی یک کشور وابستگی تام و تمامی به منابع آبی آن کشور دارد. کشوری که نتواند محصولات اصلی و استراتژیک خود را تولید کند برای تأمین نیاز مردم خود باید به واردات روی آورد و واردات یعنی وابستگی، یعنی شریان حیاتی کشور را به بیگانه سپردن و این یعنی مخاطرات امنیت ملی.

جدول (1) ده کشور اول دنیا در خالص واردات در بازه زمانی 1997 تا 2001 نشان میدهد.(احسانی و همکاران،1387)^{^[5]} کشور ژاپن از معدود کشورهائی است که علیرغم داشتن منابع آبی مناسب، صادرات و واردات خود را بر پایهی آب مجازی گذاشته است.البته رتبهی هشتم ایران در این جدول به این دلیل است که صادرات ایران هم ناچیز بوده به این دلیل تفاضل واردات و صادرات، رتبهی هشتم را ایجاد کرده است و گر نه ایران تنها 24 میلیارد متر مکعب جریان آب مجازی ایجاد کرده که چندان قابل توجه نیست. مردم ایران در واقع جریان عظیم و مصیبتباری از آب مجازی را در داخل مرزهای خویش ایجاد مینمایند. تبدیل محصولات غذائی و کالاهای مصرفی در حجم انبوه به زباله، سیل مهیب و بیحاصلی از آب مجازی است که بر سر راه خویش، منابع مالی، نیروی انسانی، وقت، سلامتی، نشاط و شادابی، منابع طبیعی و محیط زیست را نابود میکند.

جدول(1) مبادله آب مجازی (میلیارد متر مکعب در سال)
کشور	واردات	صادرات	خالص واردات
ژاپن	98	7	92
ایتالیا	89	38	51
انگلیس	64	18	47
آلمان	106	70	35
کره جنوبی	39	7	32
مکزیک	50	21	29
هنگ کنگ	28	1	27
ایران	19	5	15
اسپانیا	45	31	14
عربستان	14	1	13

[1] - مقدمه‌ای بر آب مجازی/احسانی، خالدی و برقی/کمیته آبیاری و زهکشی ایران/1387

[2] - همان منبع

[3] - در کنار تمام مدیریتهای ضعیف و فاجعهآمیز بخش آب در ایران، مجلس شورای اسلامی با تصویب دو قانون که هر دو به صورت طرح از سوی نمایندگان ارائه شد، یعنی قانون منع اخذ حقالنظاره از چاههای کشاورزی در سال 1383و قانون تعیین تکلیف چاههای فاقد پروانه در سال 1389به فاجعه در بخش آب سرعت بخشید. اگر نگوئیم که پشت ارائه این طرحها به صحن مجلس نظر سوئی بوده، ارائه این طرحها نشان از عدم اطلاع و اشراف بر وضعیت آب بوده است.

[4] - مقدمه‌ای بر آب مجازی/احسانی، خالدی و برقی/کمیته آبیاری و زهکشی ایران/1387

[5] - مقدمه‌ای بر آب مجازی/احسانی، خالدی و برقی/کمیته آبیاری و زهکشی ایران/1387

آب مجازی چیست آب مجازی یعنی چی مفهموم آب مجازی تجارت آب مجازی آب مجازی ایران آب مجازی هندوانه آب مجازی گوشت آب مجازی برنج آب مجازی گندم آب مجازی میوه

محمود اسماعیلی دوشنبه 26 بهمن 1394 ساعت 23:42

0 نظر

آفندِ خشک‌سالی، پدافند ما

آب عین زندگی است و نبود آن مساوی با نیستی. اوضاع آب وخیم است و نیاز به مراقبت‌های ویژه دارد. هیچ برآوردی به صورت قطعی و یقینی نمی‌تواند وقوع جنگ نظامی را پیش‌بینی کند و یا اگر کشوری تهدید به جنگ شد، با سیاست و حتی باج‌دادن می‌تواند از جنگ جلوگیری کند یا هم اگر جنگی درگرفت، دفاع می‌کند و بالاخره جنگ با تمامی سیاهی که دارد به پایان می‌رسد. کارشناسان زیادی وقوع حتمی جنگ آب را پیش‌بینی کرده و می‌کنند. طی 50 سال گذشته (قبل از سال 1387) 37 مورد خشونت بر سر آب رخ داده که 30 مورد آن در خاورمیانه بوده است. [1] تمامی کارشناسان غیر سیاسی بخش آب کشور که به منافع ملی می‌اندیشند، سالهاست که از وقوع جنگ داخلی آب خبر می‌دهند. جنگی که اثرات مخرّب آن بر محیط زیست، اقتصاد، اجتماع، امنیّت غذائی و اقتدار و عزت کشور غیر قابل جبران و بی انتهاست. کمبود آب و خشک‌سالی سالیان درازی است که کارش از تهدید این سرزمین گذشته و وارد عمل شده است. آرام آرام وارد زندگی‌ها شده و ابتدا از روستاهای دور افتاده و بی‌پناه و دور از رسانه آغاز کرده، جایی که مردمانش با صبوری و مناعت طبع، جز رنج و صبر چاره‌ای ندارند.... و فرماندهان پدافند کننده در برابر این آفند، ناشیانه از قدرت آب زیرزمینی مدد گرفته و تاکنون حملات آن را تقریباً و به خصوص در پایتخت و شهرهای بزرگ و مراکز استان‌ها، ناقص دفع کرده‌اند؛ اما با نابودی لشکر آب ذخیره شده‌ی هزاران ساله، پیش قراولان این همآورد تا دروازه‌های پایتخت هم رسیده‌اند..... اما هنوز کورسوی امیدی هست، لذا آماده باشی صددرصد برای همه ساکنان این بوم کهن از بالاترین مقامات حکومتی تا مردم عادی لازم است. نگارنده معتقد است امروز باید سازمان پدافند غیر عامل که بیشترین تمرکزش بر روی جلوگیری از آسیب کشور در برابر حملات دشمنان این سرزمین است، نسبت به موضوع آب و محیط زیست و امنیّت غذائی مردم نیز اهتمام بیشتری ورزیده و به این موضوع نیز همچون جنگِ نظامی احتمالی نگاه کند. معنا و مفهوم اصطلاح پدافند غیر عامل مقابله هوشمندانه در برابر تهدیدات و اقدامات نظامی دشمن است، به عنوان مثال در پدافند غیر عامل برای جلوگیری از حمله هوائی دشمن به سدهای تأمین کننده آب، تمهیداتی اندیشیده می‌شود، حال اگر به دلیل مدیریّت نامناسبِ بخش آب کشور، آبی وجود نداشته باشد تا به مخازن این سدها برسد هیچ تفاوتی با یک سد منهدم شده ندارد. اگر وضعیت آب اینگونه ادامه یابد و نیاز کشور در تأمین غذا به بیگانه افزون‌تر شود بی‌شک سلطه غذائی بیگانه بر این کشور اتفاق خواهد افتاد که این یعنی از دست رفتن استقلال و فرو افتادن در هزاران تنگنا و مصیبت مترتب بر آن، لذا به همین دلیل استفاده از ظرفیت "پدافند غیر عامل" در بخش آب کشور اجتناب‌ناپذیر است. جایگاه این سازمان به لحاظ حقوقی، هم‌طراز وزراء دولت و لشکری کشوری می‌باشد؛ ارتقاء مقاومت ملی، کاهش آسیب‌پذیری،‌ پایش تهدیدات و ... جزء وظائف ذاتی این سازمان بوده و حوزه فعالیت سازمانی آن، تمامی دستگاه‌های اجرائی، سازمان‌های لشکری و کشوری و غیره می‌باشد. با عنایت به این موارد آیا کمبود آب که اثرات آن، نابودی محیط زیست، فقر و بیماری،‌ گسست اجتماعی و فشار شدید اقتصادی می‌باشد، تهدید محسوب نمی‌شود؟ آیا این مشکلات راه ورود بیگانه را به کشور تسهیل نخواهد کرد؟ آیا بی‌آبی و پیامدهای آن، مقاومت ملی کشور را کاهش نداده و استقلال کشور را به مخاطره نمی‌اندازد؟ جنگ آب به مراتب از جنگ با دشمنان بیگانه بدتر و خطرناک‌تر است. در جنگ با دشمن بیگانه، تقریبا تمام ملت متحد شده و یک صدا و تحت فرماندهی واحد به مقابله بر می‌خیزند اما در جنگ آب هر استان با استان دیگر هر منطقه با منطقه دیگر هر روستا با روستای دیگر هر خانواده با همسایه خود و گاهی برادر و خواهر و پدر و فرزند با هم می‌جنگند و در حوزه محیط زیست، جنگ با طبیعت محکوم به شکست است.

[1] - صدیقه ببران، نازلی هنربخش/ بحران وضعیت آب در جهان و ایران /فصل‌نامه راهبرد/مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخصی مصلحت نظام/شماره 48/تابستان 1387

محمود اسماعیلی دوشنبه 26 بهمن 1394 ساعت 23:39

0 نظر

پیشنهاد خیلی ویژه:

لازم است اتاق فکری از میان کارشناسانی حرفه‌ای، متخصص، جامع‌نگر، به دور از سیاست‌زدگی و منفعت‌طلبی شخصی و گروهی، مؤمن، متعهد و ملی‌گرا از شورای عالی امنیّت ملی، سازمان پدافند غیر عامل، مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت بهداشت، وزارت امور خارجه، وزارت کشور، وزارت کار، آشنایان به مسائل حقوق تجارت بین‌الملل قوه قضائیه، اتاق بازرگانی ایران و دانشگاه و حوزه علیمه تشکیل گردد تا برای انطباق منابع و نیازها با رویکرد توسعه پایدار، همچنین راهبرد بحث مبادلات آب مجازی با توجه به امنیت غذائی، امنیت ملی و سلطه‌غذائی و برنامه‌ریزی برای تغییر فرهنگ مصرف، هم‌فکری کرده و تصمیم‌گیری نمایند.

محمود اسماعیلی دوشنبه 26 بهمن 1394 ساعت 23:38

0 نظر

تأثیر رژیم غذائی و مصرف‌زدگی بر آب

رژیم غذائی و یا روش استفاده و میزان بهره‌برداری از انواع محصولات کشاورزی و دامی، کالاها و لوازم زندگی بر میزان آب مصرفی بسیار مؤثر است. مصرف زیاد و یا اسراف در هر محصولی، تباه کردن آب مجازی است. به عنوان مثال آب مجازی تلف شده مرتبط با گندم و نان در ایران رقم حیرت آور حدود 10 میلیارد متر مکعب است که این میزان آب، یک هشتم کل آب اختصاص یافته به بخش کشاورزی ایران است! از سوی دیگر می‌دانید که محصول استراتژیک ایران گندم است؛ سرانه مصرف گندم در جهان کمتر از 90 و در ایران حدود 200 کیلوگرم است! در ایران برای تولید هر کیلو گندم بیش از 2900 لیتر آب مصرف می‌شود در حالی که که متوسط جهانی آن حدود 1300 لیتر است. آمار فائو نشان می‌دهد، علیرغم اینکه جمعیت ایران تنها یک درصد جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند، دو و نیم درصد از کل گندم جهان را مصرف می‌کنند. هر چند به دلیل تفاوت‌های فرهنگی و اقتصادی، میزان استفاده از گندم در کشورهای جهان متفاوت است، اما آمار بالای مصرف گندم در ایران به خاطر ضایعات بسیار زیاد این نعمت الهی است. ضایعاتی که در خود گندم حدود 25 درصد و در نان حدود 35 درصد اعلام شده و این یعنی تباه کردن آب و زمین. با عنایت به اینکه عموم مردم ایران مُسرف بوده و در خیلی از مصارف، رکورددار جهان می‌باشند، با عنایت به آب مجازی، می‌توان ایرانیان را جزء پر مصرف‌ترین مردم جهان در استفاده از آب رده‌بندی کرد. رژیم غذائی نیز تأثیر قابل توجهی بر مصرف آب مجازی دارد، به عنوان نمونه آب مجازی یک کیلو‌گرم گوشت گاو حدوداً 60 برابر آب مجازی یک کیلوگرم سیب‌زمینی و یا 80 برابر آب مجازی یک کیلوگرم گوجه فرنگی می‌باشد. در مقایسه کالری‌ها‌، گوشت گاو 18 برابر بیشتر از سیب‌زمینی برای ایجاد یک کالری انرژی، آب مصرف می‌کند. بنابراین اگر در رژیم غذائی انسان‌ها، محصولات کشاورزی جایگزین گوشت شده یا حتی مقدار گوشت مصرفی کمتر شود یا به طور کلی تغییرات اساسی در نحوه استفاده از مواد غذائی صورت پذیرد، به طور قطع و یقین صرفه‌جوئی قابل ملاحظه‌ای در آب به وجود خواهد آمد.

[1] - اعداد و ارقام این بخش برگرفته از کتاب مقدمه‌ای بر آب مجازی/احسانی، خالی و برقی/کمیته آبیاری و زهکشی ایران/1387

ر

مصرف بی رویه آب اسراف آب

محمود اسماعیلی دوشنبه 26 بهمن 1394 ساعت 23:37

0 نظر

صادرات غیر نفتی و آب مجازی

خوشبختانه چند سالی است که مسئولین کشور، به دنبال کاهش وابستگی بودجه عمومی کشور به نفت هستند. کاری بسیار پسندیده و با ارزش. شعار صادرات محور توسعه، علمی و زیباست. اگر چه در این مجال فرصت بحث در این زمینه نیست اما با عنایت به افزایش جمعیّت، مهاجرت از روستاها به شهر، که سرانه مصرف را افزایش می‌دهد، گرم شدن زمین و افزایش تبخیر، کم شدن نزولات جوی و تغییر الگوی بارش، پائین آمدن منابع تجدیدپذیر به دلیل آلودگی و دیگر عوامل و تمام شدن ذخائر هزاران ساله آب زیرزمینی، باید این موضوع را به متولیان امر یادآور شد که در برنامه‌های مبتنی بر افزایش صادرات غیر نفتی، از گنجاندن محصولات کشاورزی و دامی و حتی دیگر کالاهایی که در تولید و ساخت آنها آب فراوانی مصرف می‌شود، خودداری نمایند چرا که نمی‌توان با این وضعیت، قیمتی برای آب تعیین کرده و آن گاه آب را در معاملات و مبادلات بین‌المللی در ترازوی سنجش و مقایسه با کالائی قرار داد. (در یک بازه زمانی در استان کرمان حدود 20 میلیارد دلار پسته به خارج از کشور صادر شده که با محاسبه قیمت تقریباً مجانی آب کشاورزی در ایران، برآورد شده که حدود 40 میلیارد دلار آب صرف تولید این مقدار پسته شده است!) امروز ایران به معنای تمامی وسعت خاک کشور، هیچ محصول کشاورزی یا دامی مازاد بر نیاز خود ندارد! این سخن به این معنی است که اگر هم محصولاتی به خصوص محصولات آبی، در نقطه‌ای از کشور تولید می‌شود که بیش از نیاز کشور است، باید الگوی کشت یا پرورش دام آن منطقه را تغییر داده و آن را به سمت محصولات استراتژیک و مورد نیاز کشور هدایت کرد و یا برای ذخیره‌سازی منابع آبی کشور که پایداری کشور وابسته به آن است، محدودیت تولید اعمال نمود. باید همه این واقعیت تلخ را بپذیریم که ایران نه تنها نمی‌تواند قطب کشاورزی باشد بلکه باید از کاشت بسیاری از محصولات غیر ضرور جلوگیری کرده و بسیاری از محصولاتی که در امنیّت غذائی در درجه دوم اهمیت هستند را محدود نماید. البته بر ما پوشیده نیست که بهره‌برداران حدود 103700 چاه عمیقِ غیر مجاز و 437271 چاه عمیق مجاز، جمع کثیری از هم وطنان ما هستند که اگر محدودیت مصنوعی علمی، اعمال شود بیکار خواهند شد اما واقعیت این است که اگر امروز محدودیت ایجاد نشود به زودی با تمام شدن منابع آب زیرزمینی محدودیت طبیعی به وجود آمده و البته مصائب و مشکلاتی که در آن حال عارض محیط زیست، اقتصاد، اجتماع، امنیّت غذائی و امینت ملی و استقلال کشور می شود بسیار گسترده‌تر و پیچیده‌تر است....

میزان تجارت آب مجازی ده محصول کشاورزی در بازه زمانی سال 99-1995[2]

$Description: C:\Users\esmaeili\Desktop\11.png$

آقای دکتر عیسی کلانتری که به مدت حدود 8 سال وزیر کشاورزی این مملکت بوده و اکنون نیز در وزارت نیرو که متولی مدیریّت منابع آب کشور می‌باشد، مشغول خدمت هستند، می‌گوید: «زمانی که کشور با این همه مسایل زیست‌محیطی، اقلیمی و کمبود آب مواجه است، صحبت از خودکفایی بی‌معناست..... ما هم‌ اکنون با بهترین تکنولوژی‌های روز دنیا هم بخواهیم تولید کنیم، محدودیت{آب} داریم. در سال‌های 83 و 84 به خودکفایی در تولید گندم رسیدیم که این اتفاق هم به بهای فدا کردن سایر محصولات رخ داد. خودکفایی ما در راستای توسعه پایدار نبود، بلکه سلیقه‌ای بود. .... کشت بقیه محصولات پایین آمد و برای یک ‌سال خودکفا شدیم.... خودکفایی گندم در آن دوره مشکلی از مشکلات کشور حل نکرد، بلکه در دراز مدت مشکلاتی به‌وجود آورد که اقتصاد کل کشاورزی کشور را بر هم ریخت و در نتیجه همان سیاست غلط، جنگ قیمت‌ها در محصولات کشاورزی و رقابت بین محصولات شروع شد. ما در حال حاضر جزو 10 کشور گران قیمت تمام شده در سطح مزرعه هستیم.... ما پتانسیل تولید برای خودکفایی در کشور را نداریم؛ نه‌تنها پتانسیل تولید را نداریم، بلکه سال به سال هم پتانسیل‌های تولید کمتر می‌شود، زیرا آب‌ها کمتر و شورتر می‌شوند. به عبارتی، کیفیت آب برای تولید محصولات کشاورزی همان‌قدر مهم است که کمیت آب اهمیت دارد. آب 5 درصد شورتر بشود، پتانسیل تولید 20 درصد کاهش می‌یابد. توجه به مساله آب باید جزو اولویت های مسوولان بویژه در بخش کشاورزی قرار گیرد... طبق آخرین آمارها میزان آب های تجدید پذیر کشور بین 99 تا 120 میلیارد متر مکعب است ولی میزان استفاده های صورت گرفته از آب‌های تجدید پذیر بیش از 100 میلیارد متر مکعب بوده که بیانگر استفاده 80 درصدی از این آب است...کشور در زمینه آب قربانی سوء تدبیر است زیرا تاکنون علم در مدیریّت آب جایگاهی نداشته و همه تصمیمات مقطعی و کوتاه مدت بوده‌اند و لذا نباید تصمیم‌گیری‌های نادرست و غیر منطقی را به حساب خشک‌سالی و تغییر اقلیم گذاشت.[3]»

[1] - اعداد و ارقام این بخش برگرفته از کتاب مقدمه‌ای بر آب مجازی/احسانی، خالی و برقی/کمیته آبیاری و زهکشی ایران/1387

[2] - موسوی، اکبری، سلطانی و زارع/آب مجازی راهکاری نوین در جهت مقابله با بحران آب

[3] - دکتر عیسی کلانتری وزیر سابق کشاورزی ایران/خبرگزاری جمهوری اسلامی شناسه خبر: 81523424- و سایت خبرآنلاین شناسه خبر:397124

ر

محمود اسماعیلی دوشنبه 26 بهمن 1394 ساعت 23:34

0 نظر

نهضت ملی نجات آب

آب را دغدغه مسئولین و مردم نمائیم چرا که ریشه مشکل آب در بی‌خبری است.

امروز باید همت و تلاش ارگان‌های متولی آب کشور و محیط زیست و همه اهل خرد و اندیشه که دسترسی به رسانه‌ای هر چند با مخاطب کم دارند باید همت و تلاش کنند تا آب، دغدغه همه مسئولین نظام و مردم شود. شاید خیلی خوشایند به نظر نرسد که برای ذهن مردم شریف ایران درگیری و تشویش دیگری ایجاد نمائیم اما باید در نظر داشت که آب جایگزین ندارد، می‌توان ده سال با موضوع هسته‌ای بازی کرد و گاهی داشت و گاهی نداشت گاهی تعلیق کرد و گاهی غنی‌سازی اما آب اینگونه نیست. آب خودِ زندگی است، آب جایگزین ندارد، تصمیم برای آب را نمی‌توان به فرداها سپرد. آب اگر تمام شود زندگی به پایان خواهد رسید در حالیکه خیلی تشویش‌های ذهنی که امروز مردم ما دارند مساوی با مرگ و نیستی نیست.... عموم مردم و مسئولین ما به استثناء تعدادی معدود، از اوضاع اسف‌بار آب بی‌خبرند.

عضو اندیشکده تدبیر آب: «دغدغه آب باید به موضوعی اجتماعی و محوری برای گفتمان مردم تبدیل شود. چون ‌اکنون این طور نیست مردم مشکل کم‌آبی را مشکل دولت می‌دانند و در زمان‌های بحرانی مشارکت نمی‌کنند، در حالی که دولت موظف به فرهنگ‌سازی، اقناع مردم و شکستن تصاویر کلیشه‌ای از آب است به این معنا که اکنون بیشتر مردم برای آب، ارزش آشامیدن یا شست‌وشو قائلند در حالی که منزلت آب در طبیعت چیزی بالاتر از این دو کارکرد است و ارزش زیستی آب و نقش کلیدی‌اش در بقای طبیعت تبیین نمی‌شود.[1]» صحبت از فرهنگ‌سازی خیلی زیباست اما همیشه روند، فرایند و یا شیوه عمل مطلوب در یک خانواده یا جامعه صرفاً با فرهنگ‌سازی حاصل نمی‌شود بلکه باید راه‌های دیگر هم مکمل فرهنگ‌سازی شود. گاهی وقت‌ها و خیلی چیزها، فرصت فرهنگ‌سازی را نمی‌دهد یا اینکه "فرهنگ‌سازی" نمی‌شود. در مجموع تجربه نشان داده که پای فرهنگ‌سازی در ایران لنگ است، لذا در مورد آب نباید منتظر اثر کارهای فرهنگی ماند بلکه باید عمل کرد حتی عمل قهری.[2] (طبیعتاً بعضی از مسائل هست که می‌تواند با فشار و استفاده از قوه‌ قهریه، هم ز‌مان با عملیات روانی، آن را به فرهنگ و عادت تبدیل کرد.) البته هیچ کس منکر این نیست که برای نجات آب که همانا نجات زندگی است، در حوزه فرهنگ‌سازی و جریان‌سازی باید با تمام امکانات کار کرد. امروز نیاز به "نهضت ملی نجات آب" داریم که همه مردم و مسئولین بدون نظر داشتن به منافع شخصی و گروهی و قومی باید در این جریان‌سازی شرکت کنند. فرهنگ صحیح مصرف در ایران وجود ندارد. مردم ما در همه چیز اسراف می‌کنند و همه چیز یعنی آب مجازی! کسانی که می‌خواهند برای مصرف بهینه آب فرهنگ‌سازی کنند باید آگاه باشند که ابتدا باید فرهنگ مصرف مردم را تغییر دهند.

[1] - گروه جامعه روزنامه جام جم/شناسه گزارش: 171740162254774794

[2] - حمیدرضا تشیعی، معاون شرکت مهندسی آبفای کشور-براساس مطالعات انجام شده در مرکز انرژی پایدار (CSE) در انگلستان، بیش از 90 تجربه عملیاتی بین المللی و طرح های پایلوت نشان می دهد که افزایش موثر قیمت صرفا برای پرمصرف ها می تواند مصرف آب را در طول سال تا 15 درصد و در تابستان تا 30 درصد کاهش دهد./خبرگزاری تسنیم/شناسه گزارش: 703622

محمود اسماعیلی دوشنبه 26 بهمن 1394 ساعت 23:31

0 نظر

توصیه‌ها و پیشنهادات برای بخش آب کشور

کار و برنامه‌ریزی برای ایجاد فرهنگ رجحان منفعت جامعه بر منافع شخصی.
انقلاب در کشاورزی- متهم اصلی نابودی آب با تلف کردن حدود 60 درصدِ کل آب کشور، کشاورزی است. از سوی دیگر عزت، شرف، افتخار و اقتدار ایران در سایه امنیّت غذائی و عدم وابستگی در محصولات استراتژیک این بخش است.
تبخیر آب در ایران خیلی بالاست، مدیریّت، تحقیقات، سرمایه‌گذاری و استفاده از تجربه دیگر کشورها جهت به حداقل رساندن تبخیر جزء برنامه‌های اولیه بخش آب کشور گردد. در این راستا سدسازی کشور باید با فوریت متحول شود.
تخصیص اعتبار و برنامه‌ریزی عالمانه و آینده‌نگر برای تغذیه مصنوعی دشت‌های بحرانی کشور.
سرمایه‌گزاری در استفاده از پساب و بازچرخانی آب به خصوص در مراکز صنعتی پرمصرف، گامی دیگری برای حفظ منابع آبی و فرار از خطرات ناشی از کم‌آبی است. همچنین برنامه‌ریزی برای افزایش استفاده از آب‌های غیر متعارف.
نگاه ویژه و تخصصی و اجرای برنامه‌های آمایش سرزمینی.
حساس کردن و ایجاد دغدغه مضاعف در وزارت صنعت معدن و تجارت برای دقت و نگاه تخصصی به وضعیت آب و محیط زیست هنگام صدور مجوز ساخت، تأسیس و راه اندازی هر گونه مرکز، واحد، کارگاه و یا کارخانه صنعتی و همچنین در نظر گرفتن آب مجازی هنگام برنامه‌ریزی برای واردات و صادرات.
ورود مؤثر مراجع عظام تقلید، ائمه جمعه و جماعت، مبلغین مذهبی، اساتید دانشگاه، معلمین مدارس مختلف، رسانه‌ها، تریبون‌ها و نویسندگان غیر وابسته به سیاسیون، NGOهای مردمی، شورای عالی امنیّت ملی و سازمان پدافند غیر عامل برای ایجاد تحول عظیم در نگاه مردم و بخش اعظم مدیران و مسئولین سیاسی کشور به آب و فرهنگ‌سازی مصرف بهینه.
باید در تمام سربرگ‌های رسمی و غیر رسمی، تابلوهای اعلانات، جراید مرتبط، تابلو‌ها، کاورها و خودرو‌های وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی و سازمان محیط زیست و کلیه شرکت‌ها مرتبط با آب و محیط زیست، علامتی یکسان و هشدار دهنده برای وضعیت آب کشور، هوشمندانه طراحی و تعبیه شود.
صدا و سیما باید به صورت رایگان زیر نویس‌ها، تیزرها، کلیپ‌های تبلیغی مرتبط با آب و دیگر مستندات این موضوع را به صورت حساب‌شده و مستمر پخش کند.
تشکیل NGO در ارتباط با موضوعاتی مثل: چاه‌های غیر مجاز، ساخت و ساز در حریم و بستر رودخانه‌ها و سواحل، فاضلاب و پساب، استفاده از پلاستیک، رهاکردن زباله‌‌ها در تفرج‌گاه‌ها و جوی‌ها و معابر،‌تخریب جنگل‌ها و باغات و...
تصویب و تنظیم مقررات و ضوابط بسیار سخت‌گیرانه و الزام‌آور و به‌روز کردن و بالا بردن هزینه تخلف، برای جلوگیری از برداشت‌های غیر مجاز و آلودگی منابع آبی و تخریب محیط زیست. ضروری است تحول اصلی در این زمینه با تشکیل "کمیسیون ویژه آب" ابتدا در مجلس شورای اسلامی صورت پذیرد. قوانین و مقررات و دستور‌العمل‌ها یا بخش‌نامه‌ها وآئین‌نامه‌هائی که تا امروز برای این مایه حیات نوشته شده نه تنها درمانی بر درد هالک این مریض رو به موت نبوده، در مواردی زوال آفتاب عمرش را تسریع کرده است.[1] هم اکنون پساب بسیاری از کارخانه‌ها، معادن، شیرابه زباله‌های شهرداری‌های کشور و غیره بلای جان منابع آب سطحی و زیرزمینی و محیط زیست کشور شده است. (به عنوان نمونه هزاران تن فاضلاب خانگی و بیمارستانی و شیرابه زباله‌های شهرها و روستاهای استان‌های شمالی به همراه زباله‌های رها شده در طبیعت از سوی گردش‌گران، روانه دریای خزر می‌شود.و.... نباید منتظر شد که خاطی دولتی یا شخصی به اصلاح عملکرد خویش بپردازد بلکه باید با تنظیم مقررات سختگیرانه و اجرای دقیق و بدون اغماض آن، خاطی را مجبور به اقدام فوری برای اصلاح کار خودش کرد.)
نوع مصرف و شیوه مصرف محصولات و کالاها تأثیر شگرفی بر وضعیت آب مصرفی افراد دارد. گام مهم، اصلی و البته دراز مدت، این است که اقدمات اساسی در "فرهنگ مصرف" مردم صورت پذیرد.
درج برچسب میزان مصرف آب بر روی همه محصولات و کالاها.
سرمایه‌گذاری ملی و استفاده از ظرفیت بخش خصوصی برای بازیافت زباله، ضایعات و کالاهای مستعمل.
خصوصیات ژنتیکی محصولات کشاورزی، زمان کاشت، اقلیم و سایر عوامل سبب شده است که آب مجازی محصولات کشاورزی مشابه در مناطق مختلف کشورمان متفاوت باشد. چنانچه مزیت نسبی هر محصول بر حسب کمترین میزان آب مجازی در هر منطقه شناسائی شود و برنامه الگوی کشت بر حسب مزیت نسبی تنظیم گردد، در آن صورت متوسط آب مجازی محصولات تولیدی در ایران کاهش خواهد یافت.[2]
باز گذاشتن دست مردم و بازگرداندن آنها به مدیریّت آب.
جدا کردن آب شرب از بقیه مصارف آبی با استفاده از تجربه دیگران و البته شرایط کشور به همرا تعمیر و نوسازی شبکه‌ها و کانال‌های آبرسانی داخل و خارج شهر‌ها.
تعمیر و نوسازی شبکه‌های آبرسانی می‌تواند تهدیدات آبی را به تأخیر اندازد. ایجاد و بنای سد بدون ساخت شبکه‌های آن اگر چه برای جلوگیری از سیلاب‌ها و دیگر فوائد مترتب، لازم است اما به حق باید گفت که تلاشی ناقص است.
اعطای تسهیلات به خصوص در بخش کشاورزی برای استفاده از روش‌های نوین آبیاری و آموزش و اجبار به استفاده از این روش.
اشراف بر موضوعات و قوانین مرتبط و سپس برخورد بدون اغماضِ قوه قضائیه با خاطیان و متجاوزان به محیط زیست و آب، بدون ملاحظه جایگاه، رتبه‌ها و رده‌های اجتماعی و دولتی آنها.
با عنایت به اینکه طرحی تحت عنوان "داناب" در بخش آب کشور وجود دارد که تمرکز آن بر فرهنگ‌سازی مصرف آب در مدارس کشور است، باید نظارت کامل و مستمری بر نحوه عملکرد آن توسط ارگان‌های نظارتی و ارزیابی میزان اثربخشی آن توسط بخش‌های متخصص، به صورت مستمر صورت پذیرد.
تعیین متولی واحد برای تمام مسائل مرتبط با آب یا محیط زیست و جلوگیری از موازی‌کاری.

**پایان /فروردین 1394**

[1] - نگارنده معتقد است مجلس شورای اسلامی کاری در راستای حفظ آب تا کنون انجام نداده چرا که به جز قانون توزیع عادلانه آب که در سال 61 تصویب شده و البته برای حفظ و بهره برداری موثر، هیچ نقطه قوتی ندارد، حداقل دو قانون مجلس شورای اسلامی غیر مستقیم تسریع کننده نابودی منابع آب کشور شد اول قانون حذف اخذ حق النظاره از چاهای کشاورزی که در سال 1383 تصویب شد و در واقع تا حد بسیار زیادی چشم ناظر بر نحوه برداشت و حتی حفر چاه های کشاورزی را کور کرد. دوم قانون تعیین تکلیف چاه های فاقد پروانه حفر شده که در سال 1389 تصویب شد که به قانون شکنی و تخطی از مقررات کشور مشروعیت بخشید. دو نفر را در نظر بگیرد که هر دو در فکر حفر چاه بوده‌اند اما یک نفر به دنبال مجوز قانونی حفر چاه رفته و دیگری بدون مجوز اقدام به حفر چاه کرده است. اولی به صدها دلیل هنوز موفق به اخذ مجوز نشده اما دومی در این سال‌ها نه تنها بیکار نبوده و کلی سرمایه اندوخته است بلکه اکنون می‌تواند برای چاه غیر مجاز خود، مجوز بگیرد. تعداد چاه‌های غیر مجاز 103700 حلقه و مجاز 437281 حلقه می‌باشد. البته مجموع میزان برداشت آب از چاه‌های غیر مجاز بیشتر است.

[2] - چند پیشنهاد این بخش از کتاب مقدمه‌ای بر آب مجازی/احسانی، خالدی و برقی/کمیته آبیاری و زهکشی ایران/1387

ر

محمود اسماعیلی دوشنبه 26 بهمن 1394 ساعت 23:28

0 نظر

کتاب‌ها، مقالات و دیگر متون مربوط به آب و محیط زیست

به نام خداوند ماه و خورشید و مهر

باران باش و ببار و نپرس کاسه‌های خالی از آنِ کیست.

A- نام مقاله: خشکسالی آفند عامل

تعداد صفحات: 11 صفحه

نویسنده: محمود اسماعیلی کارشناس ارشد آموزش محیط زیست

کد مقاله بعد از پذیرش و داوری نهائی: EN10197110

تاریخ: فروردین 1394

تاریخ پذیرش و برگزاری همایش: خرداد 1394

مشخصات همایش: سومین همایش محیط زیست، انرژی و پدافند زیستی

نکته 1: گواهینامه از آکادمی DNW اتریش برای این مقاله صادر شده است.

نکته 2: مقاله با عنایت به فرمت همایش در 11 صفحه تدوین شده است اما مطالب مبسوط و تشریحی همان بخش‌های مقاله در خود وبلاگ برای مطالعه و استفاده قرار گرفته است. باشد که خدمتی کوچک در راه حفظ و حراست از این زیست بوم کهن انجام داده باشم.

دانلود فایل مقاله در 11 صفحه

کتاب مقدمه‌ای بر آب مجازی، گردآوری شده توسط آقایان: م. احسانی، هـ. خالدی، ی. برقی در کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران- چاپ و نشر سال 1387

در سایت سازمان حفاظت محیط زیست مقالاتی وجود دارد که من اینجا 54 عنوان و لینک آن را قرار می‌دهم.

1-بررسی تاسیسات نفتی با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای

2-حکمرانی خوب و مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی دریای خزر

3- ارزیابی پایداری توسعه‌ی کلان شهر اراک با روش جای پای اکولوژیکی

4-شناسایی پرندگان بومی خلیج فارس

5-بررسی اثر بخشی عملکرد آموزشی تنوع زیستی

6-تعیین مقدار برخی از فلزات سنگین در آب رودخانه های کارون و دز

7-کاربرد ابزارهای بیوتکنولوژی به منظور گیاه پالایی ترکیبات بی فنیل های پلی کلرینه

8- نقش آموزش الکترونیکی در توسعه منابع انسانی و تحقق توسعه پایدار

9- بررسی میزان فلزات سنگین در آب آبیاری برنج طارم مزارع شهرهای استان مازندران

10- تأثیر آلودگی نوری به حیات وحش ایران

11-اولین همایش سراسری محیط زیست ، انرژی و پدافند زیستی

12- بررسی فون پرندگان آبزی و کنار آبزی تالاب شکار ممنوع شیرین سو در همدان

13- بکارگیری مکانیسم توسعه پاک به منظور کاهش گازهای گلخانه ای در صنعت سیمان

14- کنترل ژنتیکی نمو و ژنهای همیوتیک (homoeotic) در گیاهان

15- پهنه بندی خشکسالی با استفاده از شاخص spi و بررسی اثرات آنها بر محیط زیست

16- آشکار سازی روند تغییرات دما و بارش در دوره‌های گذشته و نسبت دهی آن به افزایش گازهای گلخانه‌ای

17- تعارضات روش شناختی علم اقتصاد محیط‌ زیست

18- نگاه سنت‌گرایان به طبیعت

19- شهری‌های حیوان‌دوست و روستایی‌های انسان‌دوست حیوانات محترم‌ترند یا انسان‌ها؟

20- بررسی پراکنش آلودگی صوتی در دوره روزانه و شبانه شهر آستانه اشرفیه از استان گیلان

21- حاکمیت بین المللی زیست محیطی و چالش های توسعه پایدار در کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه

22- طراحی کاشت منظر شهری ایران با استفاده از گیاهان بومی

23- بررسی جذب زیستی سرب با استفاده از جرم بیولوژیکی غیر زنده قارچ های جداشده از پساب و خاک آلوده به سرب

24- جداسازی و شناسایی باکتریهایی با توانایی کاهش سه فلز کادمیوم، وانادیوم و نیکل از تالاب انزلی به منظور

پاکسازی زیستی

25- بررسی امکان سنجی زیست پالایی آلودگی های نفتی با استفاده از برخی از گونه های قارچ تریکودرما

(10گونه)

26- دوربین های تله ای،‌ استفاده خرس های سیاه آسیایی Ursus thibetanus gedrosianus- Mammalia: Ursidaeاز غار را در جنوب شرقی ایران نشان می دهد

27- نقش و مشارکت سازمان های مردم نهاد در توسعه حقوق محیط زیست

28- زیست شناسی پرورشی حواصیل خاکستری Ardea cinerea درمنطقه حفاظت شده سیاه کشیم - شمال ایران

29- بررسی میزان فلزات سنگین در رسوبات سطحی اسکله های بنادر کوچک پیرامون خورخوران واقع در منطقه

حفاظت شده حرا- خلیج فارس

30- ارزیابی اقتصادی انتقال کارگاه های کوچک آلاینده و صنایع مخرب به شهرک صنعتی مصوب

31- ارزیابی خلاء های قانونی زیست محیطی در برخورد با واحدهای آلوده کننده شهر تهران

32- نگرش کلی بر ساختار و وضعیت محیط زیست در برخی از کشورهای مختلف جهان و جمهوری اسلامی ایران

33- بررسی اثرات پرتو گاما در شدت تابش های متفاوت و سطوح مختلف رطوبتی بذور ماش رقم پرتو در روند تغییرات

ارتفاع بوته و گره های تثبیت کننده ازت

34- مقایسه میزان فلزات سنگین سرب و کادمیوم در رسوبات و آمفیپودGammarus proiectus

35- ارزیابی توان سرزمین به منظور استقرار کاربری توسعه شهری بااستفاده از روش ترکیب خطی وزن

36- شناسایی صنایع آلاینده آب در استان خوزستان

37- بررسی تنوع غذایی و هم پوشانی در زیستگاه چرخ ریسک بزرگ و چرخ ریسک سرابی در جنگلهای جلگه‌ای

مازندران هیرکانی

38- بررسی جهانی نقش تالاب های ترکیبی مصنوعی در تصفیه فاضلاب

39- مطالعه مورفولوژیکی و مقایسه جمعیت آهوی ایرانی در شرق و غرب زاگرس

40- کودکان و تغییر آب و هوا

41- روشهای مدیریت ، بیخطر سازی و دفن مواد زاید خطرناک

42- water an essential base for life and development

43- مطالعه تاثیرات جاده آسیایی بر مرگ و میر حیات وحش پارک ملی گلستان

44- پیامدهای تغییرات آب و هوا و گرم شدن کره زمی

45- آلودگی هوا و تاثیر آن بر سلامت انسان

46- طبقه بندی کیفیت رودخانه کرج براساس شاخص بیولوژیک

47- تعیین خلوص ژنتیکی جمعیت های گوزن زرد ایرانی

48- آلودگی صوتی و روشهای کنترل آن با تاکید بر طراحی فضای سبز

49- بررسی آلودگی صدای ناشی از ترافیک وسایل نقلیه در محدوده بازار بزرگ شهر تهران

50- بررسی وضعیت انتشار امواج الکترومغناطیس ناشی از دکلهای مخابراتی

51- زمین پزشکی

52- نگاهی به موضوعات مشترک در حوزه زمین شناسی ومحیط زیست واهمیت آن

53- اهمیت طبیعت در قرآن و سنت

54- اخلاق اسلامی و محیط زیست

در سایت رسمی مرکز صلح و محیط زیست مقالاتی وجود دارد که دوستان اگه نیاز دارند مراجعه نمایند.

http://pengoo.ir/index.php?option=com_content&view=section&layout=blog&id=3&Itemid=5

1-

خشکسالی آفند عامل آفند عامل پدافند غیر عامل

محمود اسماعیلی چهارشنبه 13 اسفند 1393 ساعت 09:41

0 نظر

پوستر، عکس، کارتون، فیلم، پاورپوینت و... مرتبط با آب یا محیط زیست

A- پوستر

1-پوستر هفته صرفه‌جوئی در مصرف آب 1- 1Mb

2-پوستر هفته صرفه‌جوئی در مصرف آب 2- 1/ 40mb

3- پوستر روز جهانی آب در سال ۱۳۹۴ با شعار آب و توسعه پایدار--- به نظرم این پوستر مناسب این روزای وضعیت آب کشور است!؟ ببـــینید!!

4- پوستر وضعیت ما در ۵۵ سال آینده !؟

B- عکس

1- عکس قطره- زندگی قطره در دست ماست. 212Kb

2- عکس آب مجازی میزان (مرغ) 435Kb

3- عکس آب مجازی (کباب کوبیده) 2Mb

4- عکس آب مجازی (برنج) 330Kb

5-عکس آب مجازی (سیب) 200Kb

6- عکس آب مجازی (شیر) 256KB

‌7- آب مجازی (کره زمین- موس کامپیوتر)132Kb

8- آب مجازی (کره زمین- موس و سیب)248Kb

C- پاورپوئنت

1-پاورپوئنت زیبای آب مجازی 35MB

D- فیلم

1- فیلم- ببینید و ببندید!

2- به نظر شما مسئولین رده بالای مملکت مثل روسای محترم جمهور، مردم را چه فرض می‌کنند؟ مثلا آقای دکتر روحانی وقتی می‌گوید: باید تحریم‌ها رفع شود تا مشکل آب خوردن مردم حل شود و منابع آبی بهبود یابد!!! به نظر شما ایشان در اون لحظه فرادی که مقابلش داخل سالن نشسته بوده‌اند را به چه شکل می‌دیده است....؟!

محمود اسماعیلی شنبه 9 اسفند 1393 ساعت 01:59

2 نظر

سوالات، جزوات، فایل‌های مرتبط و پاورپوئنت‌های دروس رشته آموزش محیط زیست (دانلود رایگان سوالات ارشد پیام نور)

A ـــ‌ درس قوانین حقوقی و حقوق محیط زیست - کارشناسی ارشد رشته آموزش محیط زیست

1- پاورپوئنت یکی از کمیسیون‌ها

2- سوالات نیمسال اول 94-93 با پاسخ

3- سوالات نیم‌سال اول و دوم 92-91 و نیم‌سال اول 91-90 و نیم‌سال اول 93-92 با پاسخ (1.40Mb)

4- سوالات نیم‌سال دوم 90-89 و تابستان 90 (780Kb)

5- سوالات نیم سال اول 96-95 با پاسخ

B ـــ‌ درس اصول و مفاهیم آموزش محیط زیست (آموزش محیط زیست در قرن 21) کارشناسی ارشد رشته آموزش محیط زیست

1- سوالات نیم‌سال اول 94-93 با پاسخ

2- سوالات تابستان 90- نیم‌‌سال اول 92-91 و دوم 92-93 بدون پاسخ

3- سوالات نیم‌سال اول 91-90 با پاسخ

4- سوالات تابستان 1394 با پاسخ

5- سوالات نیم‌سال اول 95-94 با پاسخ

Cـــ‌ درس تهیه و تولید مواد پیشرفته آموزش محیط زیست، کارشناسی ارشد، رشته آموزش محیط زیست

1- جزوه درس (با کیفیت اسکن نشده) (20Mb)

2- سوالات نیم‌سال اول 94-93 با پاسخ

3- سوالات نیم‌سال دوم 90-89-اول 91-90- اول و دوم 92-91- اول93-92 با پاسخ(2.23Mb)

4- نیم سال دوم 95-94 با پاسخ

D ـــ درس آموزش برای توسعه پایدار، کارشناسی ارشد رشته آموزش محیط زیست

1- جزوه درس (با کیفیت و دقت اسکن نشده) (15Mb)

2- سوالات نیم‌سال اول 94-93 با پاسخ

3- سوالات نیم‌سال اول و دوم 91-90 و نیم‌سال اول 93-92 و تابستان 90 با جواب(1.88Mb)

4- سوالات نیم سال اول 94-95 با پاسخ

5- نیم سال دوم 95-94

E- زبان انگلیسی کارشناسی ارشد رشته آموزش محیط زیست -!- جزوه زبان انگیسی در آذرماه سال 94 به کتاب تبدیل شد و مولف کتاب جناب آقای دکتر سید محمد شبیری ترجمه لغات و متن را که در صفحات پاورپوئنت تهیه شده بود، در تاریخ 25 فرودین 95 در سامانه یادگیری الکترونیکی دانشگاه پیام نور قرار دادند. در اینجا برای راحتی دانشجویان عزیز آپلود شد. البته دو سه صفحه از کتاب در فایل‌های مذکور نبود و چند صفحه‌ای هم ترجمه نداشت. در این ترم یعنی ترم دوم سال تحصیلی 94-95 فصل پنجم و هفتم حذف بود. (احتمال تغییرات کتاب در ترم‌های بعد یا تغییر سوالات آخر هر فصل یا عدم حذف دو فصل ذکر شده وجود دارد.)

1- جزوه زبان انگلیسی آموزش میحط زیست- استاد سید محمد شبیری - جزوه، قبل از کتاب شدن

2- سوالات نیمسال اول 94-93 زبان تخصصی با پاسخ - طرح شده از جزوه

3- سوالات تابستان 90 بدون پاسخ - طرح شده از جزوه

4- فایل مخصوص کسانی که کتاب ندارند. این فایل شامل متن و ترجمه‌ای است که در سامانه یادگیری الکترونیکی توسط استاد معظم قرار گرفته است.( به جز فصل پنج و هفت) البته در این فایل سوالات و پاسخ‌ آنها نیز اضافه شده است. تعداد صفحات 874 و حجم حدود 14 مگابایت

5- فایل ترجمه با پاسخ سوالات (برای کسانی که کتاب دارند اما به ترجمه هم نیاز دارند.) تعدادصفحات 854 و حجم فایل حدود 12 مگابایت

6- فایل حاوی فقط پاسخ سوالات پایان هر فصل کتاب

7- اولین دوره سوال از کتاب صدرالاشاره- نیم سال دوم 95-94 با پاسخ

Fــ اصول و روش‌های برنامه‌ریزی درسی، کارشناسی ارشد رشته آموزش محیط زیست

1- سوالات نیم‌سال دوم 90-89- تابستان 90- اول 91-90 - اول و دوم 92-91 و دوم 93-92 با پاسخ (1.24Mb)

2- سوالات نیم سال اول 94-95 با پاسخ

Gـــ‌ مبانی برنامه‌ریزی آموزشی و مدیریت محیط زیست

-- جزوه اسکن شده کتاب اصول و روش‌های مدیریت زیست محیطی نوشته کریستوفر جی . بارو ترجمه مهرداد اندرودی نشر کنگره- تهران 1380 - حجم حدود 62 مگابایت

1- سوالات نیم‌سال دوم 91-90

2- سوالات نیم‌سال اول 94-93 با جواب

3-سوالات سال 93-92 و نیم سال دوم 92-91

4- سوالات نیم‌سال دوم 94-93 بدون پاسخ

5- چهار دوره سوال

6- سیزده صفحه نمونه سوال

7- سوالات نیم‌سال اول ۹۴-۹۵ با پاسخ

8- نیم سال دوم 95-94 با پاسخ

9- سوالات نیم سال اول 96-95

Hـــ‌ روش‌های سنجش و ارزیابی آموزشی

1- هفت سری سوال با پاسخ (از جمله دو ترم سال 94/93)

2- سوالات ترم دوم سال 91/90 بدون پاسخ

3- نمونه سوالات طرح شده توسط دانشجویان

4- سوالات نیم سال دوم 95-94

5- سوالات نیم سال اول 96-95

Iـــ‌ آشنائی با مفاهیم‌ آموزش محیط زیست

1- سوالات نیم سال دوم89-90 و اول 90-91 بدون پاسخ

2- شش دوره سوال ترم‌های اخیر از جمله نیم سال اول 94-95 با پاسخ

3- صد سوال کار کلاسی برای ترم دوم 95-94

4- نیم سال دوم 95-94 با پاسخ

5- نیم سال اول سال 96-95 با پاسخ

J ـــ‌ برنامه‌ریزی برای نظام آموزشی و منطبق با نیازهای زیست محیطی

1- نیم‌سال دوم 90-89 بدون پاسخ

2- هفت سری سوال با جواب ( از جمله دو ترم ۹۴/۹۳)

K- آمار استنباطی

1- سوالات نیم‌سال دوم 89-88 بدون پاسخ

L- آمایش سرزمین

1- تعداد 9 دوره سوال با حجم حدود سه مگابایت

2- سوالات ترم اول سال 95-94 با پاسخ

3-نیم سال دوم 95-94 با پاسخ

M- آموزش همگانی محیط زیست

1- شش سری سوال با پاسخ (از جمله سوالات ترم اول و دوم 94/93)

2- جزوه درس در 43 صفحه به صورت pdf با حجم 30/1 مگابایت

3- سوالات نیم‌سال اول 95-94 با پاسخ

4- نیم سال دوم 95-94 با پاسخ

5- نیم سال اول 96-95 با پاسخ

N- مقدمات روش تحقیق در علوم تربیتی

1- شانزده دوره با پاسخ

2- سوالات نیم‌سال دوم 90-89 و نیم‌سال اول 91-90

3- فایلی با 222 صفحه از سایت PNUEB با حجم 10.5MB (سوال با پاسخ)

4- ??

5- سوالات پایان ترم نیم سال اول و دوم ۹۴-۹۳ با پاسخ و نیم سال دوم93/92 با پاسخ

6- صفحات 130 تا 146 کتاب روش تحقیق در روان‌شناسی و علوم تربیتی، نوشته: آقای دکتر علی دلاور در قالب word

7- سوالات نیم‌سال اول 94-95 با پاسخ

8- سوالات نیم سال اول 96-95 با پاسخ

O- روش تحقیق پیشرفته در آموزش محیط زیست -روش تحقیق با رویکردی به پایان نامه نویسی

توجه: از این کتاب دو فایل وجود دارد که در اینجا قرار گرفته است- امسال یعنی ترم اول 95-94 فایل مربوط به انتشارات بازتاب تدریس می‌شود- کتابی هم که الان در بازار وجود دارد مربوط به انتشارات فوژان می‌باشد. (ظاهرا تفاوت‌های اندکی با هم دارند)

1- کتاب اسکن‌شده روش تحقیق با رویکردی به پایان نامه نویسی تألیف دکتر غلامرضا خاکی- ناشر: بازتاب- این فایل در 245 برگ قابل چاپ است - کل جزوه حدود 490 صفحه است - Pdf با حجم 6.17Mb

2- کتاب اسکن‌شده روش تحقیق با رویکردی به پایان نامه نویسی تألیف دکتر غلامرضا خاکی- ناشر: مرکز تحقیقات علمی کشور- درایت- 482 صفحه با اسکن خوانا و مناسب - Pdf با حجم 6.42Mb

3- هشت دوره سوال (از حمله هر دو ترم94-93) اغلب دوره‌ها پاسخ دارد

4- سوالات نیم‌سال اول 94-95 با پاسخ

5- سوالات نیم سال دوم سال 95-94 با پاسخ

P- درس اکولوژی عمومی

1- بیست سوال - تاریخ آزمون 89/11/29

2- بیست سوال -تاریخ آزمون 91/11/1 9

3- چهارده دوره آزمون اغلب با جواب- فایل زیپ شده6/37 مگابایت

4- تابستان 94 با پاسخ

Q- روشها و فنون تدریس

1- سوالات ترم‌های گذشته 104 صفحه با حجم 4/8 مگابایت

2- سه دوره با پاسخ

3-سوالات نیم‌سال اول و دوم 93-94 و تابستان 94 و اول 94-95 با پاسخ

R- شناخت محیط زیست - کارشناس ارشد پیام نور رشته آموزش محیط زیست

1- دو دوره سوال

2- دو دوره سوال با پاسخ

3- تابستان 93 و 94 با پاسخ

S- روش تدریس ویژه آموزش محیط زیست - کارشناس ارشد پیام نور رشته آموزش محیط زیست

1- نه دوره سوال (از حمله هر دو ترم 94-93) بعضی دوره‌ها پاسخ هم دارد

2- پاسخ چهار دوره (دوم 91-90،،،دوم 92-91،،،اول و دوم 93-92)

3- سوالات نیم‌سال اول 94-95 با پاسخ

T- نظریه‌ها و کاربردهای آموزش محیط زیست-کارشناس ارشد پیام نور رشته آموزش محیط زیست
1- هشت دوره سوال

۲- سوالات نیم‌سال اول 94-95 با پاسخ

۳- نیم سال دوم 95-94 با پاسخ

U- سوالات احتمالی درس سمینار 1 (سمینار در آموزش محیط زیست)

بخشی از سوالاتی که ممکن است در آزمون سمینار 1 (سمینار در آموزش محیط زیست) مطرح شود به شرح ذیل است: (سوالات مرتبط با پژوهش یا کار خود شماست.)

1-    ضرورت و اهمیت موضوع پژوهش را توضیح داده و اهداف کلی و جزئی مرتبط با موضوع را بنویسید.
2-    سوالات و یا فرضیه‌های پژوهش را بنویسید.
3-    نوع تحقیق (کاربردی – بنیادی ...) و روش جمع‌آوری اطلاعات را توضیح دهید.
4-    نتایج تحقیق را بیان کنید و منابع مورد استفاده را نام ببرید.
5-    نتایج کاربردی پژوهش شامل کدام سازمان‌ها و ارگان‌های دولتی و غیر دولتی می‌باشد.
6-    روش گردآوری اطلاعات را توضیح دهید.
7-    در رابطه با جامعه آماری خود توضیح دهید.
8-    مشخصات خودتان را بنویسید.
9-    مشخصات کامل تحقیق خود را بنویسید
10- آیا کار شما ترجمه است یا کار عملی؟توضیح دهید.
11-روش ارائه چگونه است؟ توضیح دهید.
12-یافته‌های تحقیق کدام است.

کتاب زبان تخصصی رشته آموزش محیط

محمود اسماعیلی یکشنبه 12 بهمن 1393 ساعت 16:01

10 نظر

آب مجازی؟! ما همه گرفتار اسرافیم! باور نمی‌کنید؟ این مطلب را بخوانید و بعد قضاوت کنید.

سلام

تصور کن از وضعیت وخیم آب کشور و آینده وحشتناکی که به خاطر بی‌آبی پیش روست باخبر باشی و آن وقت ببینی شهروند ناآگاه شیلنگ گرفته دستش و داره ماشین یا کوچه را میشوره! چه حالی میشی؟

یا وارد یه رستوران بشی که "سلف سرویس" هم هست بعد صدها بشقاب غذای نیم خورده ببینی .... وای خدا ...

آب مجازی:

اصطلاح آب مجازی اولین بار در دهه ۹۰ میلادی توسط "تونی آلن" ارائه گردید: مجموع آب مصرف شده برای تولید مقدار معینی از محصول اعم از کالا، فرآورده‌های کشاورزی یا حتی خدمات را آب مجازی می‌نامند.

در سال 2003 "آرجن هوکسترا" تعریف کامل‌تری از آب مجازی ارائه کرد: جمع کل آب مورد نیاز برای تولید مقدار معینی از محصول با توجه به شرایط اقلیمی، مکانی، زمان تولید و راندمان می‌باشد. برای روشن شدن موضوع در نظر داشته باشید که میزان آب مورد نیاز برای تولید یک کیلو گوشت گاو ۱٥٥۰۰ لیتر و برای یک کیلو گوشت گوسفند حدود ٦۰۰۰ لیتر است. طبیعتا مصرف آب برای پرورش دام و تولید گوشت به اقلیم منطقه، وضعیت پرورشگاه، محل تأمین علوفه، وضعیت آب و هوائی منطقه و ده‌ها عوامل دیگر بستگی دارد. این موضوع برای تمامی تولیدات -مثلا تولید پارچه یا کاغذ- نیز مصداق دارد. در بین محصولات کشاورزی برنج و گندم و در میان گوشت‌ها، گوشت گاو بالاترین مصرف آب را دارد.

آب مجازی

الف) تعاریف: اصطلاح آب مجازی اولین بار در دهه 90 میلادی توسط "تونی آلن" ارائه گردید: «مجموع آب مصرف شده برای تولید مقدار معینی از محصول اعم از کالا، فرآورده‌های کشاورزی یا حتی خدمات را آب مجازی می‌نامند.» در سال 2003 "آرجن هوکسترا" تعریف کامل‌تری از آب مجازی ارائه کرد: «آب مجازی، جمع کل آب مورد نیاز برای تولید مقدار معینی از محصول با توجه به شرایط اقلیمی، مکانی، زمان تولید و راندمان می‌باشد.» [1] برای روشن شدن موضوع در نظر داشته باشید که میزان آب مورد نیاز برای تولید یک کیلو گوشت گاو 15500 لیتر و برای یک کیلو گوشت گوسفند حدود 6000 لیتر است. طبیعتاً مصرف آب برای پرورش دام و تولید گوشت به اقلیم منطقه‌‌، وضعیت پرورشگاه، محل تأمین علوفه، وضعیت آب و هوائی منطقه و ده‌ها عوامل دیگر بستگی دارد. این موضوع برای تمامی تولیدات (مثلاً تولید پارچه یا کاغذ) نیز مصداق دارد. در بین محصولات کشاورزی برنج و گندم و در میان گوشت‌ها، گوشت گاو بالاترین مصرف آب را دارد.

[1] - مقدمه‌ای بر آب مجازی/احسانی، خالدی و برقی/کمیته آبیاری و زهکشی ایران/1387

محمود اسماعیلی یکشنبه 5 بهمن 1393 ساعت 15:11

2 نظر

فقط برای استحضار؟! 2 مورد

1- اجرای دقیق قانون و اجرای عدالت در مورد هتل آرینا

طبق قوانین حاکم بر رودخانه‌های کشور که مجری و متولی اجرای آن وزارت نیرو می‌باشد، هر گونه ساخت و ساز در بستر و حریم رودخانه‌ها ممنوع و حتی کشت و کار موقت و یکساله نیز با شرایط خاص و هماهنگی وزارت نیرو و مجوز آن وزارت فخیمه باید صورت پذیرد.

فرقی هم نمی‌کند که این رودخانه فصلی بوده و از دل کویر لوت بگذرد یا رودخانه کن و سرخه‌حصار در تهران باشد.

حالا یه آقائی هوس کرده برای رضای خدا در بستر و حریم رودخانه جاجرود که تأمین‌کننده بخشی از آب شرب شهر تهران می‌باشد یک هتل 20 طبقه بسازد و خلاصه تا مرحله نازک‌کاری پیش می‌رود.

تا اینجای کار که همه سازمان‌های نظارتی و غیره در خواب شیرین هستند،(البته به جز سازنده و چند نفری در شهرداری مربوطه!؟فکر بد نکنید.)

همسایه‌های این بنا که سال‌های سال دنبال این بودند که یه حیاط نقلی برای خودشون در آن حوالی بسازند اما موفق به اخذ مجوز نشدند، شاکی شده و موضوع را گزارش و پیگیری می‌کنند.

بعد از این ماجرا جنابان وزیر نیرو، وزیر کشور، رئیس سازمان محیط زیست، سازمان بازرسی کل کشور، استاندار تهران، رئیس کمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی و این اواخر رئیس قوه فضائیه و....سنسورهاشون فعال شده و همه اینها که گفتم و البته پائین‌دست‌هاشون می‌افتند دنبال حل این قضیه.....

خب بالاخره سه شنبه 1393/10/30 اخبار 20:30 شبکه دو سیما اعلام کرد که مشکل هتل آرینا حل و قانون اجرا شد.

طبق حکم قضائی قراره سه طبقه از این هتل تخریب و5 میلیارد هم جریمه بشه؟!؟

حالا شما جرأت دارید خلاف کنید.

یه توصیه هم به اهالی روستای ناکجا در کویر لوت، اگه خواستید آغلی یا کپری در بستر یا حریم رودخانه خشکه‌رود بسازید حتما چند طبقه بسازید....

2- چه کسی مسئول مبارزه با فساد است؟!

دقت کردین توی کشور ما همه مسئولین: رئیس جمهور محترم، معاون اول، معاون راهبردی، تمامی وزراء محترم، معاونین مستقل، معاونین وزراء، کلیه مدیران دولتی، کلیه نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی، رئیس محترم قوه قضائیه، سازمان بازرسی کل کشور، دیوان محاسبات ووووو همه در بیانات، سایت‌ها، نوشته و پیام‌هایشان می‌فرمایند باید با فسادی که در تمامی ارکان کشور ریشه دوانیده مبارزه شود. هیچ‌کس هم منکر فساد لجام گسیخته نیست.

خب یکی به من بگه مسئول مبارزه با فساد کیست؟

محمود اسماعیلی یکشنبه 5 بهمن 1393 ساعت 10:03

0 نظر

دوستان محیط زیست

محمود اسماعیلی دوشنبه 29 دی 1393 ساعت 09:44

0 نظر

آب حیات -دیگران گذاشتند ما خوردیم، ما خوردیم و خوردیم و خوردیم. (اوضاع بحرانی آب کشور ثمره مدیریت چه کسانی است؟)

اوضاع آب در جهان حال و روز خوبی ندارد. این واقعیتی است انکار ناپذیر اما...؟!

منابع آبی ایران اگر در طی 30-40 سال گذشته به درستی مدیریت می‌شد امروز در وضعیت بحرانی قرار نداشتیم. مدیران متعهد بی‌تخصص و یکجانبه نگر که فقط پیش پای خود را می‌دیدند و هنوز هم می‌بینند و متخصصین بی‌تعهد (گاهاً متعهد به مدیران بی‌تخصص؟!) آنچنان بلائی به سر منابع آبی کشور در آورده‌اند که اگر هم لطف خدا شامل حال بندگانش شود و دوره ترسالی شروع شود صدها سال هم جبران مافات نخواند شد و چه بسا که به سبب نشست زمین و از بین رفتن خلل و فرج زمین که مخازنی آبی طبیعی هستند، منبعی هم برای ذخیره آب نداریم.

چه کسی از این خیانتکاران به نسل‌های آینده، قبل از مرگشان سوال کرده و مجازاتشان می‌کند تا درس عبرتی گردد و لااقل دیگران را به فکر وادارد که نمی‌شود هر مدیری درباره هر چیزی خود تصمیم بگیرد و اجرا کند بدون در نظر گرفتن دیگر جوانب...!؟

محمود اسماعیلی دوشنبه 29 دی 1393 ساعت 09:09

0 نظر

ابر برجسب

جدیدترین یادداشت‌ها

نویسندگان

بایگانی

جستجو

باران باش و ببار و نپرس کاسه‌های خالی از آنِ کیست.

A- نام مقاله: خشکسالی آفند عامل